Giáo phận Kontum

Nhà thờ Giáo xứ Kon Mahar

 

Lược sử Giáo xứ Kon Mahar Nhà thờ Kon Mahar Giáo xứ Kon Mahar ngày nay nằm trên địa bàn xã Hà Đông, huyện Đăk Đoa, tỉnh Gia Lai, thuộc Giáo hạt Mang Yang, Giáo phận Kon Tum. I. LÀNG KON MAHAR ĐÓN NHẬN ĐỨC TIN Trong những năm đầu tìm đường lên truyền giáo vùng Tây Nguyên (1848-1867), đoàn truyền giáo từ Trạm Gò (vùng An Khê ngày nay) phải vượt qua làng Kon Mahar mới tiến vào được làng Kon Kơxâm Trung Tâm Truyền giáo cho người dân tộc Bahnar - Jơlơng, thuộc phía đông Miền Truyền Giáo Kon Tum (nay thuộc xã Hà Tây, huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai). Làng Kon Mahar trước kia nằm hướng bắc cách giáo xứ Kon Mahar hiện giờ trên dưới 10 cây số. Cha G.B Guerlach (Cảnh) phụ trách vùng phía đông miền truyền giáo từ 1893-1896 và Cha Denis Poyet (Thuận) từ 1896-1898, đã đưa được nhiều làng trở lại đạo Chúa. Cho đến cuối thế kỷ XIX, Kon Mahar là một làng khá lớn và đông dân, chia tách thành 2 làng: làng Kon Mahar Tih (lớn) và làng Kon Mahar Ioh (nhỏ). Năm 1900, Cha Martial Jannin (Phước) phụ trách Kon Kơtu (địa sở Kon Măh), có Cha Grégoire Bober (Chương) phụ tá, đã đến truyền giáo trong vùng. Khi đó Kon Mahar Tih có tổng cộng 67 gia đình và 446 người; Kon Mahar Ioh chỉ có 7 gia đình, cách không xa Kon Mahar Tih [1]. Ngày 06/05/1900, Cha Jannin và Cha Bober đã đến gặp gỡ dân làng Kon Mahar. Cùng đi với hai Cha có các Kitô hữu: Thût và Ngaih - hai thanh niên trẻ người Bahnar, các thủ lãnh và thanh niên của hai làng Kon Xonglok (tòng giáo 1898) và Kon Ongleh (tòng giáo 1893). 1 Martial Jannin, “Une semaine de benediction chez Sauvages Bahnar-Jolong”, Les Missions Catholiques, Tom 33, năm 1901, trang 558-609. Cha Jannin đã ghi lại mô tả về ngôi làng Kon Mahar2 như sau: “Nằm ngạo nghễ trên mũi núi Xu-Xê với ngôi nhà Rông rộng lớn, cùng rất nhiều nhà tranh, vựa thóc (sum lúa) nằm rải rác giữa những cây chuối xanh tươi, ngôi làng Kon Mahar (Tih) nhìn từ xa trông giống như một thành phố nhỏ. Cánh cổng chặn lối vào ngôi làng chẳng có gì đồ sộ: nó chỉ là một cánh cửa thấp, thậm chí rất thấp và cực kì hẹp. Trong khi chuẩn bị cho buổi gặp gỡ dân làng, chúng ta hãy đưa mắt nhìn ngôi nhà Rông một tí. Ngôi nhà Rông này là cái lớn nhất tôi từng thấy: nó có thể dài tới 30 m và rộng 12 m. Về mặt cấu trúc xây dựng thì thật đơn giản; có 10 trụ cột đỡ các xà gồ mà trên đó là mái nhà, mái bằng tranh, mái rộng và độc đáo và có hình lưỡi rìu sắt. Bên trong là một phòng rộng 350 m2 , phía trên là cột và rui đan chéo nhau tạo thành trần nhà...”. Qua các cuộc tiếp xúc, trao đổi nhiều giờ nhưng dân làng vẫn chưa sẵn sàng chấp nhận đạo, Cha Jannin vẫn kiên trì thuyết phục: “Thiên Chúa nhân lành gửi chúng tôi đến để giúp các bạn theo đạo và các bạn biết rằng các Cha thừa sai không muốn làm thương mại, cũng không muốn làm giàu để gây thiệt thòi cho các bạn, và cũng không đến để tìm kiếm nô lệ. Các Cha đến để làm các bạn trở thành con Thiên Chúa. Nào! Nuir, anh là thủ lãnh có tài ăn nói và có trí thông minh, anh là thủ lãnh lớn nhất ở đây, anh có bằng lòng không?”. Và hoàn cảnh đón nhận đức tin của làng Kon Mahar được Cha Jannin kể lại chi tiết như sau: “Tôi tập hợp các kitô hữu trẻ của Kon Ongleh và Kon Xonglok lại và cùng nhau cầu nguyện tối hôm đó dưới chân cây cột mà dân làng gắn cái linh vật lớn nhất lên đó. Cầu nguyện xong, chúng tôi ăn tối: bữa ăn gồm một con gà và mấy cái trứng do dân làng Kon Mahar bán cho chúng tôi. Đến 9 giờ, tôi gọi ông Nuir can đảm và nói: “À này! Dân làng của ông đã tham khảo ý kiến của vợ họ hết chưa? Ông cười và vui vẻ triệu tập các đàn ông lại để thảo luận lần nữa. Hai phái viên đối thoại của chúng tôi là Thût và Ngaih đáp lại những lập luận chống đối của đối phương, nhưng rồi điệp khúc dai dẳng kia lại trở lại: “Uh Ko pon, uh Ko xep! (Tôi sẽ không bao giờ dám chuyện đó). 11 đêm! Một số không thể đếm các ống điếu được châm mồi lửa; củi được bỏ thêm vào bếp, và cuộc thảo luận kéo dài mãi. Nằm im trên chiếu, tôi lắng nghe và cầu nguyện. Còn Cha Bober, tin tưởng vào Chúa Quan Phòng, ngài đánh một giấc ngủ sâu. Cuối cùng, lúc 11giờ15, tôi lay ngài thức dậy. “Tạ ơn Chúa! (Deo gratias!) – tôi nói với ngài – Xong việc rồi!”. Đúng vậy, vị già làng đã đồng ý đón nhận đạo. Ông đã bị thuyết phục, ông đứng lên, giậm giậm chân và nói lớn: “Ai không đồng ý thì hãy đứng dậy và nói đi! Nếu sau này mà ai kêu trách vì chúng ta đã theo đạo, tôi sẽ giận lắm đó! Nếu có ai từ chối, thì phải thể hiện ngay bây giờ, tức thì, trước mặt các Cha, và đưa ra lựa chọn ngay đêm nay”. Bây giờ vị thủ lãnh đã chấp thuận theo đạo, tất cả những người còn lại đều biểu lộ sự đồng tình của họ, lần lượt cho đến người cuối cùng. Ngày 06/05/1900, lễ Thánh Giuse - Đấng Bảo Trợ - lúc 11giờ15 phút khuya, làng Kon Mahar Tih đã đón nhận Tin Mừng. 15 phút sau, nhân danh Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần, linh vật to lớn của nhà rông, thần hộ mệnh bất khả ly của làng, đã bị lật nhào, trút bỏ thần quyền (Yang), trở thành một hòn đá to nặng 30 ký lô”. [2 ]Kon Mahar còn được gọi và viết là Kon Bahar, nhất là giai đoạn đầu. Trong tài liệu này chúng tôi thống nhất cách viết Kon Mahar như hiện nay. Sáng ngày hôm sau, 07/05/1900, 50 em nhỏ từ 2 đến 4 tuổi của làng Kon Mahar Tih đã lãnh nhận Phép Thánh Tẩy. Tiếp tục hành trình truyền giáo vào những ngày sau đó (05/1900), lần lượt các làng trong vùng đã trở lại đạo, đó là các làng: Kon Mahar Ioh, Kon Kơtonh, Kon Rơng, Kon Jot Ngui, Kon Uang. Cha Jannin và Cha Bober đã làm một cây Thánh Giá bằng cây cắm trên đỉnh Kông Ngah, và kêu gọi toàn khu vực hãy đặt mình dưới sự bảo trợ của Thánh Giá Chúa Giêsu [3] . II. ĐỊA SỞ KON MAHAR QUA DÒNG THỜI GIAN Khởi đầu từ Kon Mahar, cả vùng thung lũng núi Pơkey dần dần đón nhận đức tin. Kon Mahar trở thành địa sở gồm nhiều làng và họ đạo. Trong giai đoạn đầu và kế tiếp, bước tiến tòng giáo và các linh mục phụ trách địa sở Kon Kon Mahar được ghi lại theo thống kê sau: BẢNG THỐNG KÊ: ĐỊA SỞ KON MAHAR [4] [3] Xem Martial Jannin, sđd, trang 558-609, toàn bộ quá trình làng Kon Mahar và một số làng khác theo đạo, [4] Theo Echos de la Mission, Vicariat Apostolique de Kontum, tháng 8-9/1947.. Các Địa sở vùng núi Pơkei: Kon Mah, Kon Bahar (Marhar), Kon Long Buk. Ảnh theo bản vẽ của Cha Jannin năm 1901 trong tài liệu trích dẫn Năm 1911, địa sở Kon Mahar tính được 910 tín hữu, do thừa sai Gioan Guichard (Lễ) phụ trách. Năm 1927, thời Cha Augustinô Nguyễn Cao Thìn coi sóc, địa sở gồm 9 họ đạo, 1.306 giáo dân. Năm 1930, Cha Phêrô Nguyễn Đắc Cẩn phụ trách, 9 họ đạo, 1.351 giáo dân. Năm 1933, 9 họ đạo, 1.417 giáo dân, có thêm Cha Micae Hiâu (Hóa) phụ tá [5] . Năm 1934-1936, Cha Phêrô Cẩn phụ trách Kon Sơlăng và toàn vùng, Cha Antôn Den (Học) đặc trách Kon Mahar. Năm 1937, Địa sở Kon Mahar được gọi là Địa sở Pơkei (theo tên gọi vùng núi Pơkei), Kon Mahar vẫn là sở họ chính, có Thánh Cả Giuse làm bổn mạng. Linh mục Giuse Curien (Kim) phụ trách 9 họ đạo, 1.448 giáo dân sắc tộc Jơlơng [6]. Năm 1939, địa sở Pơkei gồm 7 họ đạo với 1.517 giáo dân [7 ]. Năm 1941, Cha Cha Đaminh Đỗ Hữu Toán phụ trách. Năm 1949, thời Cha Toán, địa sở Kon Mahar gồm 8 họ đạo, có tổng cộng 1.495 tín hữu. Tình hình tín hữu các họ đạo như sau: Kon Mahar: 350 tín hữu; Kon Bơdrâm: 233 tín hữu; Kon Ngut: 223 tín hữu; Kon Kring Jot: 192 tín hữu; Kon Sơnglok: 141 tín hữu; Kon Hơngleh: 139 tín hữu; Kon Sơbai: 84 tín hữu; Kon Kơtonh: 133 tín hữu. Ngoài ra có 6 tín hữu Kinh và 87 dự tòng8 . Giai đoạn Cha Toán phụ trách 1941-1949, xây dựng nhà thờ (ngay trường cấp II hiện nay - đối diện UBND xã), làng Chơnar (cũng gọi là K’tu Dak Mơl). Năm 1953-1955, Cha Antôn Den trở lại phụ trách Kon Mahar, lúc này có 10 họ đạo. Giai đoạn tiếp theo tình hình địa sở Kon Mahar như sau: [5] Theo Lịch Công giáo Địa phận Qui Nhơn, các năm liên hệ. [6] x. Les Mission des Pays Mois en 1937, Vicariat Apostolique de Kontum (Annam). [7] x. Les Mission des Pays Mois en 1939, Vicariat Apostolique de Kontum (Annam). [8] Echos 1949, tr. 7. Năm 1955-1959: Cha Roger Clément (Điềm) phụ trách. Năm 1955 địa sở có 6 họ đạo, 1.272 giáo dân, 11 giáo phu. Năm 1960: Cha Phêrô Nguyễn Hoàng phụ trách, 8 họ đạo, 1.508 giáo dân. Năm 1963, do chiến tranh, dân làng di chuyển lên hướng gần Kon Tum, cách làng Kon K’tu khoảng 6-7 km, và đổi tên thành làng Dak Ơmil. Thời gian ở làng Dak Ơmil là 12 năm (1963 - 1975). Thời kỳ chiến tranh, các Cha luân phiên nhau phụ trách hoặc kiêm nhiệm trong thời gian ngắn. Năm 1964, Cha Phêrô Nguyễn Hoàng phụ trách, 5 họ đạo, 1.407 giáo dân. Năm 1965: Cha Đaminh Đỗ Hữu Toán ở Kon Jơdreh kiêm nhiệm, 5 họ đạo, 2.450 giáo dân. Năm 1965-1966: Cha Curien (Kim) phụ trách, 7 họ đạo, 1.460 giáo dân. Năm 1967-1968: Cha Giuse Nguyễn Trung Hưng phụ trách, 13 họ đạo, 1.460 giáo dân, Năm 1969: Cha Đaminh Đỗ Hữu Toán phụ trách, 12 họ đạo, 2.182 giáo dân, 140 dự tòng. Năm 1972-1973: Cha Alexis Phạm Văn Lộc phụ trách, có thầy Đôminicô Đinh Văn Quí giúp xứ (1973), 6 họ đạo, 1.600 giáo dân, 153 dự tòng. Năm 1973-1975: Cha Phaolô Nguyễn Đây phụ trách [9] . Sau 1975, dân làng trở về lại làng cũ (K’tu Choang - Kon Mahar), và làm nhà thờ dạng nhà Rông (nhà thờ thứ nhất). Cha Phaolô Đây ở nhà thờ chính tòa kiêm nhiệm phụ trách từ 1975-1978. Năm 1978-2006: Cha Giuse Nguyễn Thanh Liên, cha sở Chính tòa Kontum kiêm nhiệm. Sau đó nhà thờ được chuyển lại sau nhà bă Lia - lần 2. Lần thứ 3 chuyển đến gần bờ suối (khu vực nhà ông Glăp) [10 ]. Năm 2004: Họ Kon Mahar có1.009 giáo dân; ông Hnhruh đại diện cộng đoàn. Sang năm 2005: 3.189 giáo dân. Nhà thờ Kon Mahar - Giáo hạt Mang Yang - Gia Lai năm 2006 [9] Các số liệu và linh mục phụ trách dựa theo Lịch Công giáo địa phận Kontum, các năm liên hệ. [10 ]Theo Các sự kiện chính của Giáo xứ Kon Mahar (ghi theo lời kể của những người già trong làng), tài liệu “Sơ lược giáo xứ Kon Mahar”, do linh mục P.X Hồ Văn Phương cung cấp. III. GIÁO XỨ KON MAHAR CỦNG CỐ VÀ PHÁT TRIỂN Ngày 27/12/2006, Đức cha Micae Hoàng Đức Oanh, Giám mục Giáo phận Kon Tum chính thức bổ nhiệm Cha Antôn Pađua Nguyễn Văn Binh làm chánh xứ tín hữu dân tộc Bahnar – Jơlơng (ở nhà thờ Kon Măh), thuộc xã Hà Tây, huyện Chư Păh, gồm 9 làng, và giáo xứ Kon Mahar, cũng như một số họ đạo liên hệ trong xã Hà Đông, tỉnh Gia Lai. Năm 2002-2008 (giai đoạn cha Giuse Liên và cha Antôn Binh phụ trách), dân làng làm nhà thờ (nhà thờ hiện nay). Nhà thờ được làm theo mẫu nhà thờ Chính tòa Kon Tum với 3 tháp nhọn, hoàn toàn do giáo dân người sắc tộc thiết kế và dựng lên, hoàn thành năm 2008. Nhà thờ Kon Mahar năm 2009 Năm 2009, Cha Phêrô Trần Quốc Hải được bổ nhiệm phó xứ. Chính cha phó Hải hàng tuần vào Kon Mahar Thứ Bảy và về lại giáo xứ Kon Mah chiều Chúa Nhật. Ngày 28/12/2011, Cha Hiêrônimô Lê Đình Hùng được bổ nhiệm chánh xứ Kon Măh, kiêm Kon Mahar. Cha Phêrô Trần Quốc Hải tiếp tục phó xứ đặc trách mục vụ Kon Mahar. Năm 2011[11]: Giáo xứ Kon Mahar có tất cả 5 làng, gồm: Kon Mahar; Kon Rơng Pơdram; Kon Rơng Nak; Kon Jôt và Kon Xơ’nglok. Dân số trong giáo xứ là 4.313 người. Trong đó số dân Công giáo là 4.113 người, được phân chia như sau: -Kon Mahar: 1.232 giáo dân. -Kon Rơng Pơdram: 1.080 giáo dân. -Kon Rơng Nak : 803 giáo dân. -Kon Jôt: 398 giáo dân. -Kon Xơ’nglok: 800 giáo dân. Ngày 15/08/2013: Giuse Nguyễn Duy Tài được bổ nhiệm trực tiếp chánh xứ Kon Mahar. Năm 2014 giáo xứ có 4.700 giáo dân. Năm 2016, có thêm Cha Phaolô Nguyễn Hùng Sơn, phó xứ (2015-2017), với số giáo dân 4.855 người. Bổn mạng giáo xứ là Đức Mẹ Vô Nhiễm Nguyên Tội (08/12). [11] Theo “Sơ lược giáo xứ Kon Mahar”, linh mục P.X Hồ Văn Phương cung cấp. Năm 2017: Ngày thành lập giáo xứ Kon Mahar (theo quyết định nhà nước ký) ngày 15/11/2017. Ngày 05/12/2017: Cha P.X Hồ Văn Phương được Đức Cha Aloisiô bổ nhiệm làm linh mục chánh xứ giáo xứ Kon Mahar. Năm 2019: Do nhu cầu mục vụ, đến tháng 03/2019, Đức Giám Mục Aloisiô Nguyễn Hùng Vị đã quyết đinh lập thêm giáo xứ mới. Tách 3 làng Kon Rơng Pơdram, Kon Rơng Nak, và Kon Jôt lập thành giáo xứ mới: Giáo xứ Kon Rơng (cha sở tiên khởi của giáo xứ Kon Rơng là Gioan Nguyễn Nhơn). Như vậy Giáo xứ Kon Mahar chỉ còn lại 2 làng, đó là: Kon Mahar và Kon Xơ’nglok. Dân số 2 làng thời điểm năm 2018 là: -Kon Mahar: 1.590 người. -Kon Xơ’nglok: 750 người. Cũng trong năm 2019, Cha sở đã cho sửa sang nhà thờ như hiện nay. Theo thống kê năm 2020, giáo xứ Kon Mahar có 2.476 giáo dân.           Chi tiết bổ sung xin gởi về giaoxugiaohovietnam@Yahoo.com

Hình ảnh nhà thờ Giáo xứ Kon Mahar

< chưa có >

Nguồn : Trang web Giáo Phận Kontum

Chi tiết - hình ảnh bổ sung xin gởi về
giaoxugiaohovietnam@Yahoo.com