Giáo phận Kontum

Nhà thờ Giáo xứ Phú Yên – H’ra

 

Lược sử Giáo xứ Phú Yên – H’ra Nhà thờ Phú Yên - H’ra, xã H’ra, huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai Hạt giống Tin Mừng đã được gieo vào vùng đất của người Bahnar Alakông từ rất lâu. Những hạt giống này vẫn từng ngày từng ngày mục nát trong lòng đất để chờ ngày nảy sinh, phát triển và sinh nhiều bông hạt. Thật vậy, từ những năm 40 của thập kỷ trước, những vị tiên phong đã đến giảng đạo tại vùng đất Phú Yên này nhưng những hạt giống vẫn chưa nảy mầm. Đến năm 1989, trở về sau, anh chị em Bahnar trở lại đạo rất đông và điều này chỉ có thể được giải thích theo lời thánh Phaolô tông đồ “Tôi trồng, anh Apôlô tưới nhưng Thiên Chúa mới cho mọc lên” (1Cr 3,16). Chính Thiên Chúa đã gởi Thần Khí của Ngài đến để đổi mới hoàn toàn vùng đất này và công việc này vẫn còn tiếp tục và Thiên Chúa mong muốn chúng ta cùng cộng tác với Ngài trong việc mang hạt giống Tin Mừng đem gieo vãi khắp vùng đất này. Để chiêm ngắm công trình của Thiên Chúa trên vùng đất này, chúng ta cùng nhìn lại Phú Yên hôm qua, đồng thời cũng xem xét về hiện tình của Phú Yên hôm nay để đưa ra những dự phóng cho tương lai. 1. PHÚ YÊN HÔM QUA Bắt đầu từ năm 1940, có ông Imark người Pháp đến làm cà phê ở khu vực Mang Yang ngay bên suối Kơ Yu tức là khu vực nghĩa trang liệt sĩ bây giờ với diện tích là 100ha. Dân trong vùng đến đồn điền của ông Imark làm mướn. Đàn ông được trả một ngày năm xu, đàn bà 3 xu. Khi đó, ông Imark đắp đập lấy nước tưới cà phê và ông làm một cái nhà hai tầng để ở giữ cà phê. Đến năm 1954, có ông Keng Kơ Na mở đường từ nhà ông Imark đến làng De Kông bây giờ để trồng cây ký ninh với diện tích là 25 hecta. Dân chung quanh cũng đến làm mướn cho ông. Sang năm sau 1955, đám cà phê và đám ký ninh được sang nhượng lại cho cha André Marty (cố Tý). Trong thời gian này, cố Tý thường xuyên qua lại làng Pơ Chăk (Kơ Dung 1 bây giờ). Dân làng Pơ Chăk nghe lời cố Tý. Ngài là một linh mục đến giảng đạo. Ngài dạy rằng nếu theo đạo không mất gà, heo, trâu, bò để cúng. Sau đó, làng Pơ Chăk xin theo đạo. Như vậy, cố Tý là người đầu tiên đến giảng đạo tại vùng này và làng Pơ Chăk là làng đầu tiên theo đạo. Đồng thời, ngài cũng chọn những người có uy tín nhất làm ông câu: ông Bưi, ông Yơih, ông Tưh. Lúc đó, cũng có đưa những Yao Phu từ Kontum xuống là chú Phyuh, chú Hnher và chú Nheng để dạy giáo lý và ngài cũng làm ba nhà: một nhà nguyện dài 12m rộng 8m, một nhà bếp dài 6m rộng 4m và một nhà dạy giáo lý dài 8m rộng 5m. Cố Tý cũng có gởi các em lên trường Cuénot. Đó là các ông Bem, ông Bon, ông Nger, ông Hueng. Đến năm 1956, cố Tý vào làng Kret Krot để giảng đạo nhưng làng không nhận, các già làng bàn bạc với nhau: “Chúng ta phải làm thế nào khi cố Tý rủ ta theo đạo, ngài không muốn chúng ta tin vào các thần của cha ông chúng ta”. Lúc đó, có một người ở vùng chân đèo Mang Yang nay thuộc huyện K’Bang lên lập gia đình tại làng Kret Krot tên là Nech lên tiếng: “Các ông có muốn tôi giết cố Tý không?”. Già làng trả lời: “Tùy ông, nếu ông dám làm thì chúng tôi sẽ giúp ông”. Ngay lúc đó, ông lấy dao đi đến nhà cố Tý ở làng Pơ Chăk. Ông hỏi cố Tý: “Có phải ông dạy đạo phải không? Theo đạo không phải cúng thần tổ tiên phải không? Được ăn thịt chó phải không?”. Ông Neck nói tiếp: “Chúng tôi cấm không được ăn thịt chó vì thì chó làm ô uế con người bởi vậy chúng tôi không theo đạo và ông cũng cấm chúng tôi không được cúng tổ tiên. Vậy chúng tôi không muốn theo đạo”. Sau đó, cố Tý trả lời: “Chúng ta theo đạo, tức là Đức Chúa Trời là Đấng Tạo Dựng trời đất và muôn vật muôn loài.Vì thế, chúng ta tin vào một Đấng đó mà thôi. Còn vấn đề ăn thịt chó thì tùy ý ai ăn cũng được mà không ăn cũng không sao không ai ép buộc”. Sau đó, ông Neck hạ mình, rút dao thả xuống đất và trở về làng Kret Krot ngay. Trong năm đó, có một số người chạy vào núi, người ta không còn giữ đạo nữa. Thời gian đó, chỉ còn làng Pơ Chăk ở lại giữ đạo với số lượng khoảng 30 hộ. Cũng trong thời gian đó vì chiến tranh ác liệt nên một số theo cách mạng lên núi và một số ở lại. Từ năm 1965, cuộc chiến càng ngày càng leo thang vì lính Mỹ đổ bộ vào Việt Nam. Bà con dân làng không làm gì được, dẫn đến cuộc sống rất khó khăn. Sau một thời gian, một số người trên núi ra trình diện quân Mỹ tại làng Kon Chrah. Vào năm 1968, dân làng từ núi về lại trong ấp chiến lược và xây dựng hai xã mới là xã Kon Chrah và xã Phú Yên. Tất cả bốn làng: Kret Krot, Pơ Chăk, De Dak và Jơ Long sống chung tại xã Kon Chrah. Khi sống chung với nhau, làng Pơ Chăk và làng Kret Krot nhớ lại rằng mình là người có đạo nên đã lên Kon Tum xin Đức Cha cho linh mục xuống để giúp dân làng. Đức cha Paul Seitz trực tiếp xuống làng với 2 cha (Rannou và Léoni) và một số Yă dòng ảnh phép lạ để thăm viếng và giúp đỡ dân làng. Cũng năm đó, Đức Cha đưa về Kon Tum ông Hnhơih để các Yă chữa trị tại làng Hơ Kiă (trại cùi gần giáo xứ Phương Hòa hiện nay), Đức Cha cũng đưa 5 em về Kon Tum để học tại Foyer của các Yă Dòng Ảnh Phép Lạ (Vinh Sơn 1 ngày nay). Cũng năm đó, Đức cha sai cha Gioakim Chế Nguyên Khoa về làm cha sở Kret Krot. Ngài sống trong nhà xứ bây giờ là trưởng tiểu học xã Hra ngày nay. Người dân làng Kret Krot lập ấp ở bên kia quốc lộ 19 lúc bấy giờ gọi là Dak Lak (Hắc lào). Vào năm đó, cha Gioakim Chế Nguyên Khoa xây một nhà thờ 10m và chiều rộng 6m. Đến năm 1970, chiến tranh lại bùng nổ trở lại: một số chạy vào núi, một số chạy lên Kon Tum và được Đức Cha cho đồ ăn thức uống, làm nhà và cho đất canh tác tại làng Kon Tum Kơ Pơng. Năm đó, cha Gioakim về Kon Tum và bị ám sát. Nhà thờ Phú Yên do cha Chế Nguyên Khoa xây dựng năm 1968, nay là trường Tiểu học xã H’ra Vào năm 1971, cha André Rannou (cố Rạng) được sai đến để tiếp quản các cơ sở của cha Gioakim xây dựng. Sau một tháng, vì chiến tranh quá ác liệt nên cha Rannou đã rời nhà thờ xuống ấp Kon Chrah (bên hông nhà xứ Phú Yên bây giờ). Tại đây, cha Rannou làm một nhà nguyện dài 16m rộng 8m bằng sắt lợp tôn, tường bằng tôn nhựa màu xanh. Cũng năm đó, Đức Cha cử các chú Yao Phu: Nhil, Nheng, Joanh, Jươt xuống dạy giáo lý. Cuối năm 1971, cha Rannou rửa tội cho năm người: chú Byưk, Jânh, Chưm, Dri, Preng. Khoảng một năm sau, cha rửa tội cho tất cả mọi người trong làng Kret Krot. Cũng năm này, vì chiến tranh nên làng Kret-Krot di dời chỗ khác, nhà thờ bị bỏ hoang. Một số người kinh lấy tôn về dựng một nhà thờ sát bên quốc lộ dài 10m rộng 5m. Nhà thờ do giáo dân người kinh Phú Yên xây dựng 1971 Cuối năm 1972, ngài về Sài Gòn. Đức cha Paul Seitz (Kim) cử cha Phêrô Trần Thanh Chung đến dâng lễ hàng tháng cho tới 1975. Năm 1976, cha Phêrô Trần Thanh Chung xuống thăm làng Pơ Chăk bị công an xã bắt và từ đó ngài không xuống nữa và ngài căn dặn con chiên “ai muốn xưng tội thì lên Đức An”. Từ năm 1976 đến năm 1986: không có bóng dáng linh mục, không được tập trung, ai giữ đạo thì bị bắt, ai treo thánh giá trong nhà bị bắt. Mười năm này như những năm “lưu đày” ở Babylon. Cũng năm 1986, chú Breng và chú Byiuh lên nhà thờ Đức An gặp Đức Cha Phêrô Trần Thanh Chung để xưng tội và xin Đức Cha giúp đỡ. Đức Cha nói: “Ngày 13 tháng 06, chúng con đến gặp cha Antôn Đinh Bạt Huỳnh, ngài sẽ giúp đỡ chúng con”. Từ đó, ngài trực tiếp chăm sóc dân làng. Kể từ đó, hàng tháng cha Antôn xuống dâng lễ và ban phép bí tích tại nhà thờ Phú Yên. Kể từ sau ngày thống nhất đất nước cho tới ngày 01 tháng 10 năm 1989 chỉ có 11 người làng Kơ Dung 2 chịu phép rửa tại nhà thờ Phú Thọ. Kể từ thời điểm này trở đi, dân chúng trở lại đạo rất đông nhưng phải lên nhà thờ Phú Thọ để lãnh nhận phép rửa vì nhà nước cấm Cha Antôn Đinh Bạt Huỳnh xuống ban bí tích rửa tội cho dân làng. Đến năm 2003, Cha Antôn được Tòa Giám Mục bổ nhiệm về làm Cha sở Giáo Xứ An Sơn. Giáo xứ Phú Thọ đón mừng Cha sở mới: Cha Giuse Phạm Minh Công, Cha sở Phú Thọ kiêm nhiêm Phú Yên. Cha Giuse cũng thường xuyên về Nhà thờ Phú Yên dâng Thánh Lễ. Sau đó có cha Phaolô Nguyễn Văn Công, DCCT được bổ nhiệm làm phó xứ Phú Thọ. Hai Cha thay nhau tới Phú Yên làm mục vụ thường xuyên. Nhà thờ Phú Yên hiện nay Lễ Chúa Thánh Thần hiện xuống năm 2009, cha Phaolô Nguyễn Đình Thi xuống ở làng Kret Krot và cư ngụ trong nhà ông Ôl. Một năm sau, vì nhà nước không công nhận đồi Kret Krot nên cha Thi di dời về đất Phú Yên hiện nay. Đến tháng 12 năm 2010, cha Thi về Phú Nhơn và cha Công về Phú Yên. Vì nhà thờ vách đất đã xuống cấp trầm trọng nên cha Phaolô Nguyễn Văn Công đã quyết định dựng tạm một ngôi nhà thờ như hiện nay dài 20m rộng 12m. 2. GIÁO XỨ PHÚ YÊN NGÀY NAY Giáo xứ Phú Yên cách thành phố Pleiku 50 km về hướng đông, nếu đi 50km nữa thì sẽ tới An Khê và Phú Yên nằm trên quốc lộ 19. Chung quanh Phú Yên có 13 làng đã có đạo nhưng chưa toàn tòng. Ngoài ra, trường cấp 1 cách nhà thờ Phú Yên 1km, trường cấp 2 cách 1,5km. Vì Thế, Phú Yên là trung tâm của vùng Mang Yang. Giáo xứ có bổn mạng là hai thánh tông đồ Phêrô và Phaolô. 13 làng gồm có: Làng De Kông - Làng Kret Krot - Làng Pơ Chăk - Làng Kon Chrah - Làng Kon Hoa - Làng De Kop - Làng Chơ Rơng - Làng Dak Dơ Ve (làng cùi) - Làng Yơ Lơng - Làng Kơ Dung I - Làng Kơ Dung Iaê - Làng De Dak - Làng Phú Yên. Làng xa nhất cách 13km, làng gần nhất cách 100m và một làng người kinh là làng Phú Yên. Ngày Chúa nhật, các làng quy tụ về nhà thờ trung tâm. Số người có thể đến nhà thờ trung tâm không nhiều, vì đường xá xa xôi, người già và trẻ em không thể đến được. Tại các làng đều có một nhà nguyện là nhà của chú yao phu. Hàng tối, dân làng tụ họp để đọc kinh. Thỉnh thoảng hàng tháng, cha xứ đến dâng thánh lễ. Những nhà nguyện thời cha Antôn Đinh Bạt Huỳnh được làm thì bị nhà nước phá ngay. Hiện nay, những nơi ấy vẫn là chỗ để quy tụ tín hữu trong làng, và là nơi gìn giữ lòng tin của họ. Nhân sự truyền giáo và dạy giáo lý chủ yếu là các yao phu. Các yao phu cũ (học trường Cuenot) chỉ còn đếm trên đầu ngón tay. Đa số còn lại là yao phu mới (yao phu plei). Họ không được đào tạo đến nơi đến chốn mà chỉ có lòng nhiệt thành. Đây là một thách đố cho việc dạy giáo lý. Cha sở Phaolô Nguyễn Văn Công và yao phu các làng Năm 2015, Cha Giuse Phạm Hồng Tài được bổ nhiệm chính xứ Phú Yên - H’ra thay Cha Phaolô Nguyễn Văn Công cho đến nay. Cha Giuse bắt tay thăng tiến giáo xứ về mọi mặt. Hướng về tương lai, cha sở tiếp nối những công việc các Cha DCCT: Chăm lo về giáo dục, củng cố niềm tin cộng đoàn, từng bước thực hiện các dự án xây dựng Nhà nội trú cho các em sắc tộc Bahnar và người Kinh nghèo, các công trình khác trong giáo xứ, nhằm tạo sức sống mới tại vùng đất này, đưa giáo xứ Phú Yên trở thành một trung tâm truyền giáo cho anh em sắc tộc Bahnar vùng Mang Yang. Các Cha phó hiện tại : Mátthêu Nguyễn Hữu Quang, DCCT                                     Phaolô Trần Đan Thụy, DCCT * Dòng tu : +Dòng Chúa Cứu Thế : Bên cạnh Cha chính xứ thường có một thầy dòng Chúa Cứu Thế phục vụ thường xuyên và một số thầy khác hàng năm được gởi đến thực tập và giúp mục vụ - truyền giáo tại giáo xứ. + Dòng Đaminh Thánh Tâm : Gồm các nữ tu đang phục vụ. Tôn chỉ của Dòng là truyền giáo và giáo dục. Hiện các Sơ đang phục vụ giáo dục các lớp chú trọng mẫu giáo sắc tộc, các lớp hock phụ đạo cho nội trú và trẻ dân tộc trong vùng, phụ trách ca đoàn, giáo lý thiếu nhi, giáo lý hôn nhân-dự tòng và thăm viếng mục vụ-truyền giáo. Hiện nay giáo xứ có tổng số 3.325 giáo dân. Trong đó : Bahnar: 2.947 giáo dân ; Kinh : 378 giáo dân (số liệu năm 2020)               WGPKT(31/07/2021) KONTUM Chi tiết bổ sung xin gởi về giaoxugiaohovietnam@Yahoo.com

Hình ảnh nhà thờ Giáo xứ Phú Yên – H’ra

< chưa có >

Nguồn : Trang web Giáo Phận Kontum

Chi tiết - hình ảnh bổ sung xin gởi về
giaoxugiaohovietnam@Yahoo.com 

[Trở về đầu trang ]