|
Lược
sử Gio xứ
Chnh Thạnh
17/07/2019
I. VỊ TR ĐỊA L
Phần đất gio xứ Chnh Thạnh gồm địa bn cc khu vực thn x,
phường thuộc thị x An Nhơn, tỉnh Bnh Định: cc thn Tn Dn v Tn
Dương của x Nhơn An; khu vực Tin Ha, Ph An, An Ngi, Tn Thạnh,
của phường Nhơn Hưng; cc thn Thạnh Danh, Nam Nhạn Thp của x Nhơn
Hậu; cc thn Ha Phong, Tn Kiều của x Nhơn Mỹ.
Cộng đon gio xứ Chnh Thạnh bao gồm cc gio họ: Chnh Thạnh,
Ph An, Dương Lăng v Thạnh Danh. Trung tm sinh hoạt của gio xứ l
nh thờ Chnh Thạnh, khu vực Tin Ha, phường Nhơn Hưng, thị x An
Nhơn, tỉnh Bnh Định.
II. ĐI DNG LỊCH SỬ
1. Nguồn gốc
Thnh Đồ Bn của vương quốc Chămpa ngy xưa thuộc x Nhơn Hậu,
thị x An Nhơn, thuộc địa bn của gio xứ Chnh Thạnh. Năm 1471,vng
đất nầy được vua L Thnh Tn sp nhập vo Đại Việt. Thnh Đồ Bn
được dng lm Phủ lỵ của phủ Hoi Nhơn. Năm 1776, Nguyễn Nhạc đ
chọn thnh cổ Đồ Bn để xy dựng kinh đ của Vương triều Thi Đức,
được gọi l thnh Hong Đế. Năm 1814, vua Gia Long dời lỵ sở từ
thnh Hong Đế đến vị tr hiện nay thuộc phường Bnh Định, thị x An
Nhơn. Theo dng lịch sử, địa bn mục vụ gio xứ Chnh Thạnh từng l
vng ngoại bin kinh thnh của cc vương triều.
Trong địa bn của gio xứ Chnh Thạnh c địa danh G Chm. Tục
danh G Chm cũng như ranh giới của n cho đến nay vẫn chưa được xc
định r rng. G Chm l một địa danh được lưu truyền trong dn gian.
Trong giấy tờ sổ bộ, khu vực ny được ghi l "Lam Kiều xứ". Tại nơi
đy c một chợ, dn gian thường gọi l chợ G Chm,1 mục thống k
chợ trong Đại Nam Nhất Thống Ch ghi chợ ny l Lam Kiều.2 Trụ băng
đặt ngay trước chợ được khắc "Lam Kiều Thị". Năm 1940,3 chợ G Chm
được dời vo pha Đng thnh Bnh Định, với tn gọi mới l chợ Bnh
Định, tuy nhin người dn vẫn thường gọi l chợ G Chm:
- "Chợ G Chm một thng su phin,
Ai thương ai th nhớ xuống ln cho đều".
- "Chợ no bằng chợ G Chm,
Tm tươi c trụng thịt b thịt heo,
Cn thm bnh đc bnh xo,
Bnh kh bnh nổ bnh bo lin u,
Những con c chp c thu,
C ngừ c nục c ch thiệt ngon".
Sau khi chợ được chuyển đi, người Php cho xy dựng tại đy một
nh my dệt thường gọi l SITA (Socit Industrielle des Tissages
dAnnam). Từ đy địa danh chợ G Chm xưa được thm một tn mới: xm
"Xita" v chiếc cầu c tn Cầu Chm cũng được mang tn mới: cầu "Xita".4
Trong cc tường thuật về cc cuộc tử đạo thời vua Tự Đức, G Chm
l nơi xử cc tn hữu. Trong tường thuật về cuộc tử đạo của bốn vị
Ti tớ Cha l Thầy Giacb Tuyn, ch Giuse Nghim, ng Gioakim Quả
v B Mađalna Huỳnh Thị Lưu vo ngy 21 thng 02 năm Tự Đức thứ 15
(khoảng thng 4 năm 1862 ), c ghi: "Khi bốn đứng nầy đi chốn php
trường, th ăn mặc tử tế, gẫm đng thnh gi lớn tiếng cng nhau,
mỗi người th c hai tn lnh cầm gươm trần đi hai bn; trước ching
trống, sau vng gi ngựa xe quan. Vừa đến chợ G-chm theo lẽ cho
nghỉ ăn tiệc sau hết; song chẳng ai ăn, một qu gối đọc kinh; rồi
đứng dậy, tức th qua sng. B Lưu thấy giỏ cột trn đầu so cắm gần
bờ sng, m b cũng đi như cc đứng kia lại nơi xử; cởi gng qu
xuống chực chịu chm".5 Với tường thuật ny, nơi xử l dải đất dọc
theo bờ Bắc sng G Chm,6 nay thuộc phường Nhơn Hưng, thị x An
Nhơn. 16 vị Ti tớ Cha của Gio phận đều chịu tử đạo tại G Chm từ
năm 1860- 1862:7
1 Nay l khu dn cư v bệnh viện An Nhơn. 2 QUỐC SỬ QUN TRIỀU
NGUYỄN, Đại Nam Nhất Thống Ch, Viện Sử Học phin dịch, Tập III, ti
bản lần thứ hai, Quyển IX, Thuận Ha 2006, tr. 51.
3 C kiến cho việc dời chợ vo năm 1936.
4 Nay l cầu An Ngi I trn trục quốc lộ I.
Năm 1860: Cha Giuse Stphan Chung, Thầy Giuse Trinh, Ch Giuse
Gioakim Bảo, ng Hứa, ng Nam, ng Tn, ng Gio.
Năm 1862: B Maria Mađalna Huỳnh Thị Lưu, ng Gioakim Quả, Ch
Giuse Nghim, Thầy Tuyn, Cha Phaol Chu, Thầy Phr Qườn, ng
Tađo Qui, ng Phr Me, Cha Giuse Thủ.
Với ci chết đau thương của cha ng ta đ, dưới mắt người trần
mọi sự xem ra đ mất hết, nhưng "cc ngi đ tin tưởng ở Cha, nn
hiểu biết chn l v trung thnh với Cha trong tnh yu" (Kn 3,9).
Đức tin đ, niềm tin đ được minh chứng, được nảy sinh, được lớn ln
nơi vng đất ny.
2. Thnh lập gio xứ
Sau thời gian di địa bn gio xứ Chnh Thạnh thuộc gio xứ Kim
Chu, ngy 09 thng 09 năm 2015, Đức cha Matth Nguyễn Văn Khi,
Gim mục Gio phận Qui Nhơn, k quyết định tch cc gio họ Chnh
Thạnh, Ph An, Dương Lăng v Thạnh Danh thuộc gio xứ Kim Chu để
thnh lập gio xứ Chnh Thạnh. Quyết định nầy được cng bố ngy 12
thng 09 năm 2015, cng ngy, Quyết định bổ nhiệm cha Gioakim Bi
Tấn Lộc lm cha sở gio xứ Chnh Thạnh cũng được cng bố.
5 Mmorial Mission de Quinhon, No. 49, 20 Janvier 1909, tr. 54.
6 Sng G Chm l một nhnh nhỏ của sng Kn, pht xuất từ khc sng
Kn chảy qua phần đất thn Quan Quang, x Nhơn Khnh, thị x An Nhơn.
7 Xem Mmorial Mission de Quinhon, No. 53, 24 Mai 1909, tr. 86-87.
- Gio họ Trinh Vương (tn mới đổi): Trước kia l gio họ Chnh
Thạnh được cha Blais Lực thnh lập vo năm 1905. Bổn mạng Đức Mẹ Ni
Caml. Nh thờ tin khởi được cha Louis Vallet Ngn xy dựng vo
năm 1909.
Năm 1961, nh thờ nầy được cha Phr Nguyễn Văn Quyển xy dựng
lại. Cha Giacb Đặng Cng Anh tu sửa một số hạng mục. Nh thờ tọa
lạc tại khu vực Tin Ha, phường Nhơn Hưng, thị x An Nhơn.
Năm 2007, cha Gioakim Nguyễn Hong Tr đại trng tu nh thờ gio
họ Chnh Thạnh, nng cao mi v mặt tiền, nới rộng v chỉnh trang
cung thnh, khnh thnh ngy 22 thng 10 năm 2007.
Năm 2015, Ta Gim mục cho đại tu sửa nh xứ trước khi thnh lập
gio xứ. Nh xứ ny được cha Giacb Đặng Cng Anh xy dựng năm 1999
để sử dụng tạm.
- Gio họ Thạnh Danh: thn Thạnh Danh, x Nhơn Hậu, thị x An
Nhơn. Nh thờ do cha Phr Nguyễn Văn Quyển xy dựng năm 1956. Sau
năm 1975 chnh quyền địa phương mượn. Hiện tại khng cn sử dụng nữa
v cũng chưa được trao trả cho gio họ.
- Gio họ Dương Lăng: thn Dương Lăng, x Nhơn An, thị x An Nhơn.
Được cha Blais Lực thnh lập vo năm 1905. Nh nguyện đầu tin được
cha Solvignon Lnh xy dựng. Năm 1962, cha Phr Nguyễn Văn Quyển
tn tạo bằng gạch ngi. Cha Giacb Đặng Cng Anh tu sửa năm 2000.
- Gio họ Ph An: thn Ph An, x Nhơn Hưng, thị x An Nhơn. Được
cha Blais Lực thnh lập vo năm 1905. Nh nguyện đầu tin được cha
Solvignon Lnh xy dựng vo năm 1916. Cha Phr Nguyễn Văn Quyễn tn
tạo bằng gạch ngi vo năm 1962. Năm 1997 v 2001, cha Giacb Đặng
Cng Anh tu sửa một số hạng mục. Năm 2005, cha Gioakim Nguyễn Hong
Tr đại trng tu nh thờ, mừng kỷ niệm 100 năm thnh lập gio họ.
Sau khi nhậm chức cha sở Chnh Thạnh, cha Gioakim Bi Tấn Lộc
tiếp tục chương trnh mục vụ của cha Gioakim Nguyễn Hong Tr, lun
phin dng thnh lễ hng tuần tại cc gio họ. Cha nới rộng h nh
thờ, phng thnh, sơn sửa trong ngoi nh thờ, tu sửa v tn trang
nh xứ. Ngoi ra cha cũng xy nh gio l để c chỗ cho cc em học
gio l.
Để thuận tiện cho việc mục vụ v v lợi ch của gio dn, trong
cuộc tĩnh tm linh mục năm 2018, Đức cha Matth đ thng bo quyết
định điều chỉnh ranh giới giữa gio xứ Chnh Thạnh v gio họ biệt
lập Đập Đ: từ nay thn Cẩm Văn của phường Nhơn Hưng khng cn thuộc
gio xứ Chnh Thạnh, như được ghi trong văn thư thnh lập gio xứ,
nhưng thuộc gio họ biệt lập Đập Đ.
Hiện nay (thng 7 năm 2018) gio xứ Chnh Thạnh c 247 gia đnh,
835 tn hữu, được phn bố trong 4 gio họ: Trinh Vương 364, Ph An
291, Dương Lăng 102, Thạnh Danh 78.
3. Tu sĩ xuất thn từ gio xứ:
1) Nữ tu Lucia Trần Thị Quyền (gio họ Trinh Vương), Dng MTG Qui
Nhơn.
2) Nữ tu Maria L Thị Hồng Thắm (gio họ Ph An), Dng MTG Nha
Trang
Nguồn :
Website Gp Quy Nhơn
Chi tiết bổ sung xin gởi về
giaoxugiaohovietnam@Yahoo.com
.................
TA GIM MỤC QUI NHƠN
116 Trần Hưng Đạo, Tp. Qui Nhơn, tỉnh Bnh Định
Tel: 056-3824360; Fax: 056-3828955; Email: tgmqnhon@gmail.com
--------------
VĂN THƯ THNH LẬP GIO XỨ
GIM MỤC MATTH NGUYỄN VĂN KHI
Nhờ ơn Cha v quyền Ta Thnh lm Gim Mục gio phận Qui Nhơn
Knh gởi: - Linh mục Gioakim Huỳnh Cng Tn, hạt trưởng hạt Kim
Chu, kim chnh xứ gio xứ Kim Chu
- Sau khi xt đề nghị của linh mục hạt trưởng Kim Chu, kim
chnh xứ gio xứ Kim Chu về việc tch cc gio họ Chnh Thạnh, Ph
An, Dương Lăng v Thạnh Danh thuộc gio xứ Kim Chu để thnh lập
gio xứ mới;
- Xt thấy việc thnh lập gio xứ mới nầy sẽ đem lại lợi ch mục
vụ thiết thực cho người gio dn v cho cng cuộc truyền gio của
gio phận;
- Sau khi đ tham khảo kiến của cc linh mục hữu trch trong
Gio phận v chiếu theo Gio Luật cc điều 374 v 515;
TI, MATTH NGUYỄN VĂN KHI, GIM MỤC GIO PHẬN QUI NHƠN
QUYẾT ĐỊNH THNH LẬP GIO XỨ
Tn gọi : GIO XỨ CHNH THẠNH.
Cộng đon gio xứ : Gồm cc tn hữu nằm trong địa bn: thn Tn
Dn v Tn Dương của x Nhơn An. Khu vực Tin Ha, Ph An, An Ngi,
Tn Thạnh v Cẩm Văn của phường Nhơn Hưng v x Nhơn Hậu thuộc thị
x An Nhơn, tỉnh Bnh Định
Trung tm gio xứ : Đặt tại Nh thờ Chnh Thạnh, khu vực Tin Ha,
phường Nhơn Hưng, thị x An Nhơn, tỉnh Bnh Định.
Bổn mạng gio xứ : ĐỨC MẸ NI CAML, được mừng knh vo ngy 16
thng 07 hằng năm.
Gio xứ mới Chnh Thạnh đương nhin được hưởng tư cch php nhn
chiếu theo luật kể từ ngy cng bố văn thư ny (12.09.2015).
Xin Cha chc lnh cho mọi thnh phần Dn Cha của gio xứ Chnh
Thạnh để tất cả được hiệp nhất trong tnh yu Cha v lm chứng cho
chn l Tin Mừng trong mi trường sống của mnh.
Lm tại TGM Qui Nhơn, ngy 09 thng 09 năm 2015
+ Matth Nguyễn Văn Khi
Gim Mục gio phận Qui Nhơn
Nguồn : Website GP
Quy Nhơn
|
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
