Gio phận Quy Nhơn

Gio xứ Chnh Ta
 
 

Lược sử Gio xứ  Chnh Ta Quy Nhơn

Tc giả bi viết: Lm. Gioan V Đnh Đệ
Nguồn : Gpquinhon

I. VỊ TR ĐỊA L

Phần đất gio xứ Chnh Ta Qui Nhơn ngy nay nằm trong thnh phố Qui Nhơn: gồm cc phường Trần Hưng Đạo, Thị Nại, Hải Cảng, L Lợi, x đảo Nhơn Chu v thn Hải Minh, Hải Giang x Nhơn Hải.

Nh thờ Chnh Ta tọa lạc tại 122 đường Trần Hưng Đạo, phường Hải Cảng, thnh phố Qui Nhơn.



II. NGUỒN GỐC V QU TRNH THNH LẬP

1. TN GỌI QUI NHƠN

Trong tiến trnh mở ci về phương Nam, năm 1470, vua L Thnh Tng sp nhập phần đất vừa mới chiếm được của Chim Thnh vo đạo Quảng Nam, đặt tn l phủ Hoi Nhơn gồm ba huyện Bồng Sơn, Ph Ly v Tuy Viễn. Phủ lỵ được đặt tại thnh Đồ Bn, thuộc thn B Canh, phường Đập Đ, thị x An Nhơn ngy nay.

Năm 1602 (Nhm Dần), cha Tin Nguyễn Hong đổi tn phủ Hoi Nhơn lấy tn phủ Qui Nhơn, đặt chức quan Tuần Phủ Khm L coi sc.

 Năm 1651 (Tn Mo), cha Hiền Nguyễn Phc Tần đổi tn phủ Qui Nhơn lấy tn phủ Qui Ninh.

 Năm 1742 (Nhm Tuất), cha Nguyễn Phc Khot lấy lại tn phủ Qui Nhơn v dời phủ thnh Qui Nhơn về pha Bắc thnh Đồ Bn, địa điểm nầy thuộc thn Chu Thnh, phường Nhơn Thnh, thị x An Nhơn ngy nay.

Năm 1773 (Qu Tỵ), Nguyễn Nhạc xưng vương, mở rộng thnh Đồ Bn lm Hong Đế Thnh.

Năm 1797 (Đinh Tỵ), sau khi thắng nh Ty Sơn, Nguyễn nh lấy tn  Bnh Định thay cho tn phủ Qui Nhơn, Hong Đế thnh đổi tn l Bnh Định thnh, tn gọi Bnh Định xuất pht từ đy. Sau khi thống nhất lnh thổ, năm 1802, Nguyễn nh xưng vương lấy hiệu Gia Long, đặt chức Qui Nhơn n Trấn. Năm 1808, Bnh Định Dinh được đổi thnh Bnh Định Trấn. Năm 1814, Bnh Định thnh bị phế bỏ, lập Dinh Bnh Định tại địa điểm mới thuộc thn An Ngi v Kim Chu, trung tm phường Bnh Định, thị x An Nhơn ngy nay. Năm 1832, vua Minh Mạng đổi Bnh Định Trấn thnh Bnh Định Tỉnh. [1]

Trn đ Bnh Định pht triển ở giai đoạn tiền bn thế kỷ 19, một phố thị được hnh thnh bn bờ đầm Thị Nại. Hiện nay Bảo Tng Tổng Hợp Bnh Định đang lưu giữ tấm bia bằng gỗ ghi cng đức của 141 đơn vị v c nhn cng dường xy dựng miếu Quan Thnh đế qun, ngy nay gọi l cha ng Nhiu, 251 Bạch Đằng, Qui Nhơn. Tấm bia được mở đầu như sau: Nước Đại Nam, Thi tử Thiếu bảo Hiệp biện Đại học sĩ lnh binh Bnh - Ph Tổng đốc họ V, cng Phố trưởng Trần Đức Hiệp, Cai trưởng Ng Văn Phng ở ấp Chnh Lộc, thn Vĩnh Khnh, tổng Tuy H, huyện Tuy Phước, phủ An Nhơn thnh tm ăn chay niệm Phật để xy miếu Quan Thnh đế qun. Ngy mồng một thng ba năm Đinh Dậu (1837) bắt đầu khởi cng xy dựng.[2]  Số tiền cng dường của 141 đơn vị, c nhn được ghi trn bia tổng cộng l 415 quan. Trong số 141 đơn vị, c nhn cng dường c 91,5% l thuyền hộ v 8,5% l cc quan chức triều đnh v hiệu bun. Trong số 91,5% thuyền hộ cng dường c 8% l người Hoa, phần lớn l người Việt.

 Những chứng từ trn cho thấy vng đất sau nầy c tn gọi thnh phố Qui Nhơn l một vng đất từ thời điểm năm 1837 đ c phố thị, c thương thuyền, c hiệu bun, c cơ chế hnh chnh nhưng tn gọi của đơn vị hnh chnh vẫn l thn Vĩnh Khnh. Sự thuận lợi của vng đất cảng nầy đ thu ht cc thương nhn, ngư dn v nhiều người thuộc nhiều thnh phần khc nhau đến định cư. Do việc pht triển dn số cng với nhu cầu mở rộng địa cư tại vng đất nầy, hai lng Chnh Thnh v Cẩm Thượng được thnh lập từ thn Vĩnh Khnh, tổng Tuy H, huyện Tuy Phước. Hai lng Chnh Thnh v Cẩm Thượng l cơ sở để Cơ Mật Viện của Triều đnh Huế c văn bản đề nghị thnh lập thị x Qui Nhơn vo ngy 20/10/1898.

Như thế c sự phn biệt phủ Qui Nhơn từ thế kỷ 17 đến đầu thế kỷ 19 với thnh phố Qui Nhơn ngy nay, cả hai c cng một tn gọi Qui Nhơn nhưng l hai đơn vị hnh chnh với hai chỉ giới khc nhau v được hnh thnh trong hai thời điểm khc nhau. Về sự xuất hiện tn gọi Qui Nhơn của  thnh phố Qui Nhơn c nhiều kiến:

- Theo Quch Tấn: Đến khi đ dẹp yn phong tro Cần Vương, đặt vững nền đ hộ ln đất nước Việt nam, Chnh Quyền Thực Dn dng Thị Nại lm lỵ sở v đổi tn l Qui Nhơn.[3]

- Theo Trần Đnh Thi: Khoảng thng 3 năm Đinh Hợi (1887), sau khi dẹp xong phong tro Cần Vương, tại Bnh Định người Php thiết lập lại cửa Thị Nại một thnh phố gọi l Qui Nhơn.[4]

Cch chung, theo hai kiến trn v đa số cc kiến khc, tn gọi Qui Nhơn của thnh phố Qui Nhơn do người Php thiết đặt sau khi phong tro Văn Thn Cần Vương bị tan r. Tuy nhin việc xc định năm thng ngy giờ xuất hiện tn gọi Qui Nhơn của thnh phố Qui Nhơn c nhiều kiến khc nhau:
 

  1. Trong cc bản bo co hằng năm của cc Gim mục thừa sai gởi về nh MEP. Bản bo co năm 1879 của Đức cha Van Camelbeke c ni đến ng Lnh sự Php ở Qui Nhơn M. le Consul de France Qui-Nhon.[5]
  2. Trong cc Văn bản, Hiệp ước giữa Việt - Php v cc văn bản của Triều đnh Huế:
    • Điều 11 của Hiệp ước Gip Tuất (1874), trong đ Triều đnh Huế phải mở cc cửa biển cho ngoại quốc vo bun bn, tn gọi cửa Thị Nại được dng trong văn bản. Tn gọi cửa Qui Nhơn chưa c trong văn bản nầy.
    • Trong thư của ng Vernville, Lnh sự Php ở Qui Nhơn viết năm 1881, đ c tn gọi Qui Nhơn. [6]
    • Điều 7 của Hiệp ước Qu Mi (25/8/1883), tn gọi cửa biển Qui Nhơn được dng trong văn bản.
    • Năm 1884, trong văn bản của Triều đnh Huế ni về việc người Php chủ động thng thương cc cửa biển từ Bin Ha đến Ninh Bnh,[7] trong đ tn gọi cửa Thị Nại vẫn được dng cho đến khi Cơ Mật Viện của Triều đnh c văn bản đề nghị thnh lập thị x Qui Nhơn vo ngy 20/10/1898. Ngy 12/7/1899 vua Thnh Thi k chỉ dụ thnh lập thị x Qui Nhơn. Ngy 14/3/1900 Ton Quyền Đng Dương, Paul Doumer, k Nghị định qui định ranh giới thị x Qui Nhơn khoảng 7km, gồm hai lng Chnh Thnh v Cẩm Thượng. Ngy 30/4/1930, Ton quyền Đng Dương, Pasquier, k Nghị định thnh lập thnh phố Qui Nhơn. Với Nghị định nầy, thnh phố Qui Nhơn được chia lm năm khu phố: Khu 1 v khu 2 (lng Chnh Thnh), khu 3 v khu 4 (lng Cẩm Thượng), khu 5 (một phần đất của lng Hưng Thạnh).[8]
Khu 6 hiện nay l một phần đất xưa của thn Xun Quang v thn Xun Vn.[9] Thn Xun Quang v thn Xun Vn của huyện Tuy Phước được sp nhập vo thị x Qui Nhơn theo Nghị định số 594-BNV ngy 12/10/1961. Như thế, Khu 6 c thể được thnh lập sau ngy 12/10/1961.

Từ những sử liệu trn đy, về pha người php, tn gọi Qui Nhơn để chỉ phần đất tiền thn thnh phố Qui Nhơn ngy nay đ xuất hiện sau năm 1874 v trước năm 1881. Về pha Việt Nam, Qui Nhơn chnh thức l tn gọi của một đơn vị hnh chnh (thị x Qui Nhơn) được ghi trong văn bản của triều đnh vo ngy 20/10/1898.

Theo dng lịch sử, địa giới thnh phố Qui Nhơn đ nhiều lần đổi thay. Mới nhất, theo Quyết định số 159/QĐ-TTg của Thủ tướng Chnh phủ ngy 25/01/2010, thnh phố Qui Nhơn l đ thị loại I trực thuộc tỉnh Bnh Định. Thnh phố Qui Nhơn c 16 phường: Trần Hưng Đạo, L Lợi, L Hồng Phong, Trần Ph, L Thường Kiệt, Nguyễn Văn Cừ, Đống Đa, Thị Nại, Hải Cảng, Ng My, Ghềnh Rng, Quang Trung, Nhơn Bnh, Nhơn Ph, Bi Thị Xun, Trần Quang Diệu, v 5 x: Nhơn L, Nhơn Hội, Nhơn Chu, Nhơn Hải, Phước Mỹ.

Hiện nay trn địa hạt thnh phố Qui Nhơn c 10 gio xứ: Chnh Ta (Qui Nhơn), Qui Đức, Ha Ninh, Qui Hiệp, Ghềnh Rng, Qui Ha, Đồng Tiến, Xun Quang, Ngọc Thạnh, Ph thạnh v gio họ Đng Định của gio xứ Tn Dinh.

 

 
Một hnh ảnh xưa nhn từ pha Chủng viện sang nh thờ Chnh Ta


 2. GIO XỨ QUI NHƠN

Năm 1885, phong tro Văn Thn hnh động với chủ trương Bnh Ty St Tả rất khắc nghiệt. Ngy 04/8/1885 Đức cha Van Camelbeke Hn, truyền cho gio dn pha bắc Bnh Định v cc vng ln cận Lng Sng phải di cư đến cửa Thị Nại để trnh Văn Thn bch hại. Gio dn từ cc họ đạo Nước Nhỉ, Nh Đ, Đại An, Kiều Đng, G Thị, Nam Bnh, Tn Dinh đ vội trốn về đy tị nạn. Phong tro Văn Thn vừa chấm dứt, năm 1887 phần lớn gio dn hồi cư về qu cũ, một số t người ở lại sinh sống tại lng chi cửa Thị Nại.

Năm 1876 Vua Tự Đức cho php Php lập lnh sự qun tại Thị Nại sau khi cấp cho Php 2,5 ha lm đất nhượng địa.[10] Từ đ, qun đội v cc cơ quan chnh phủ bảo hộ dần dần trấn đng trn phần đất nầy. Năm 1892, Ta Cng sứ Php được xy dựng tại vị tr hiện nay l khch sạn Quy Nhơn, 08 Nguyễn Huệ.

Từ khi người Php đặt Ta Cng sứ v khai thc cửa biển Qui Nhơn, cảng Qui Nhơn trở thnh một cảng quan trọng trong vng bờ biển giữa Si Gn v Đ Nẵng. Qui Nhơn dần dần trở nn một đ thị sầm uất, nh cửa ở đy được xy dựng theo kiểu Ty phương. Cư dn Qui Nhơn c người Việt, người Hoa, người Php v một t thương nhn Ấn Độ. Một số người Việt v người Php Cng gio lm thnh gio họ Qui Nhơn, thuộc gio xứ Lng Sng. [11]

Trong xu thế pht triển ở Qui Nhơn, Đức cha Grangeon Mẫn đ trưng một khu đất c chỉ giới ngy nay l đường Trần Bnh Trọng (Đng), đường Hn Thuyn (Ty), đường Trần Hưng Đạo (Nam), đường Bạch Đằng (Bắc). Năm 1903, chnh quyền đ cấp trch lục khu đất nầy do cha Louis Clestin Vallet Ngn đứng tn. Trn khu đất nầy, cơ sở nh chung được thiết lập đầu tin l nh Quản l. Lc bấy giờ cha Louis Clestin Vallet, quản l Nh chung từ Lng Sng về Qui Nhơn để nhận hng v gởi thư. Trong lc đ ở Qui Nhơn đ c một số gio hữu Việt v Php nn cha Vallet dựng ngi nh thờ tạm nhằm đp ứng nhu cầu mục vụ cho họ. Nh thờ nầy lc bấy giờ tọa lạc trong khun vin Ta Gim Mục ngy nay.

Năm 1905, Qui Nhơn được thnh lập gio xứ với số gio dn l 294 người, trong đ khoảng 50 người Chu u. Cha Louis Clestin Vallet được bổ nhiệm lm chnh xứ đầu tin. [12]

III. CC CHA SỞ V CHA PH

01. Cha Louis Clestin Vallet Ngn (1905-1908)
Trong thời gian cha Vallet lm chnh xứ Qui Nhơn, cha đ lập gio họ Xm Ct, tức Qui Ho ngy nay.

02. Cha Paul Emile Mathey (1908-1911)
Cha ph : Marie Flix Brard (1911)

03. Cha Guillaume David Yn (1911-1912)

04. Cha Henri Bonhomme Toại (1912-1914)

05. Cha Jules Joseph Saulot Lượng (1914-1917)

06. Cha Tma Thiềng (1917-1923)
            Cha Tma Thiềng đặc trch tn hữu Việt Nam. Cc tn hữu ngoại quốc do cha Quản l Nh chung lm tuyn y. Lc bấy giờ (1918-1920), khu dn cư lng chi thuộc khu 2 ở cuối đường Trần Ph ngy nay bị giải tỏa để chỉnh trang thị x, trong đ c một số gia đnh cng gio, lần lượt họ đến ở tại vng đất ngy nay l cng vin vng xuyến ng năm đường Trần Hưng Đạo, L Hồng Phong, Ỷ Lan,  rồi dời đi lần nữa v định cư tại G Rộng. Để đp ứng nhu cầu đạo đức của gio dn ở đy, cha Tma Thiềng đến gip mục vụ v ban cc b tch. Trong bối cảnh đ, một nh nguyện mi tranh vch đất được hnh thnh tại G Rộng v gio họ G Rộng thuộc gio xứ Qui Nhơn được khai sinh vo thời cha Pierre Sanctuaire Khnh lm cha sở Qui Nhơn (1929-1932).
Thời gian cha Tma Thiềng đặc trch chăm sc mục vụ tn hữu Việt Nam tại Qui Nhơn (1917-1923), gio họ Hội Lộc, cn gọi l họ Đầm được nhập về gio xứ Qui Nhơn. Nguyn gio họ Hội Lộc lc mới thnh lập thuộc gio xứ G Thị thời cha Panis Ngi, rồi thuộc gio xứ Tn Dinh thời cha F.X. Huỳnh Cng Ẩn lm cha sở Tn Dinh (1904-1923).

07. Cha Antn Huỳnh Ngọc Thạnh (1923-1929)

08. Cha Pierre Sanctuaire Khnh (1929-1932)
              Cha ph : GB. Nguyễn Khắc Trung (1930-1932)

09. Cha Jules Vincent Labiausse Sng (1932-1941)
 Thời cha Labiausse Sng lm cha sở, tại gio xứ Qui Nhơn c nhiều sự kiện đng ghi nhớ : Trường Gagelin ở Kim Chu do cc sư huynh dng Lasan phụ trch, dời về Qui Nhơn năm 1932. Năm 1933, bo lớn lm sập nh thờ G Rộng, Cha Labiausse Sng dựng lại. Cũng trong năm 1933, Đại Chủng Viện Đại An dời về Đại Chủng Viện Qui Nhơn.[13] Đại Chủng Viện Qui Nhơn được Đức cha Tardieu Ph cho khởi cng xy dựng từ năm 1930. Năm 1935, nh in Lng Sng dời về Qui Nhơn. Ta Gim mục Qui Nhơn được Đức cha Tardieu Ph xy dựng v khnh thnh vo đầu năm 1936. Cũng trong năm nầy, cha Labiausse lập gio họ Qui Hải, cc nữ tu Bc i Vinh Sơn đến mở trường tiểu học v C nhi viện tại Qui Nhơn. Đặc biệt, nh thờ Chnh Ta cũng l nh thờ của gio xứ, rất khang trang, bề thế nhất trong vng, được khnh thnh vo ngy 10/12/1939. Như thế, lc bấy giờ trn địa bn gio xứ Qui Nhơn c nhiều cơ sở cng gio quan trọng. [14]
Cc cha ph :
* Cha GB. Nguyễn Khắc Trung                   1932-1937
* Cha Phaol Nguyễn Xun Bn                 1937-1939
* Cha Giacb Nguyễn Đnh Thuận           1939-1941

10. Cha Pierre Sanctuaire Khnh (lần 2) (1941-1945)
Chiều ngy 09/3/1945, Nhật lật đổ Php, chiếm chnh quyền ở Qui Nhơn. Cc thừa sai Php tại cc nhiệm sở được sự gim st chặt chẽ của người Nhật một t lu, sau đ cc thừa sai được lệnh của Nhật tập trung về Ta Gim Mục Qui Nhơn. Lc bấy giờ Đức cha Piquet khng thể trực tiếp điều hnh gio phận, ngi bổ nhiệm cha Phr Đặng Quyền Huy lm Đại Diện Thừa Ủy, thay mặt Đức cha điều hnh gio phận. Ngy 15 thng 8 năm 1945, Nhật tuyn bố đầu hng phe Đồng minh. Lợi dụng tnh thế, Mặt Trận Việt Minh khởi nghĩa chiếm chnh quyền.
Được lệnh chnh quyền đương thời, ngy 21/11/1945, Đức cha Piquet, cc thừa sai v cc nữ tu ngoại quốc ln tu lửa đi Huế.[15]
Cc cha ph :
* Cha Giacb Nguyễn Đnh Thuận       1941-1943
* Cha Augustin Nguyễn Thanh Long   1943-1944
* Cha Phaol Nguyễn Minh Đoan          1945-1946
* Cha Antn Hồ Ngọc Hạnh ở Ta Gim Mục, thỉnh thoảng đến gip mục vụ.

11. Cha Phaol Nguyễn Minh Đoan (1945-1946)
Sau khi cha Pierre Sanctuaire Khnh cng ton bộ cc thừa sai phải rời khỏi vng Việt Minh, cha Phaol Đoan điều hnh gio xứ Qui Nhơn cho đến đầu năm 1946,[16] cư dn Qui Nhơn phải thực hiện lệnh tản cư lần thứ nhất của Mặt trận Việt Minh thị x Qui Nhơn. Lc bấy giờ cha Phaol Đoan di cư về gio họ Mỹ Cang gio xứ G Thị, sau đ cha về an dưỡng tại gio họ Suối Nổ gio xứ Nh Đ v qua đời tại Suối Nổ năm 1949.
Ngy 19/12/1946, lệnh Ton quốc Khng chiến được ban ra, sau đ l lệnh tiu thổ khng chiến vo thng 3/1947, một lần nữa, cư dn thị x Qui nhơn được đặt trong tnh trạng tản cư v tiu thổ. Đứng trước tnh trạng cc cơ sở Cng gio sẽ bị tn ph, nhất l để bảo vệ Nh thờ Chnh to v To gim mục, một phi đon thương thuyết của gio phận được thnh lập. Phi đon gồm c: cha Bề trn Phr ặng Quyền Huy, cha Phaol Trương Cng Chnh (Quản l ịa phận), cha Giuse L  văn Ly (cha sở Nh Đ) v Cha Augustin Nguyễn Cao Thn (cha sở Nước Nhỉ). Phi đon trực tiếp thỉnh cầu Ủy ban Khng chiến Hnh chnh tỉnh; sau ba thng đi lại khng kết quả, phi đon phải trực tiếp đến Lin Khu V để xin can thiệp. Cuối cng Lnh đạo Lin khu V chấp thuận v quyết định khng đập ph cc cơ sở Cng gio tại Qui nhơn, nhưng khi lệnh đến nơi th trường Gagelin của cc sư huynh La san, cơ sở cc nữ tu Bc i Vinh Sơn, nh in, nh quản l đ thnh bnh địa, chỉ cn lại Nh thờ Chnh To, Ta Gim mục, ại Chủng viện đ bị tho gỡ mi ngi. D khng tiếp tục triệt ph 3 cơ sở trn, nhưng du kch thị x đ cho gi mn sẵn, hễ qun Php đổ bộ ln Qui nhơn l cho đnh sập cc cơ sở nầy.[17]
Từ khi cha Phaol Đoan rời khỏi gio xứ cho đến năm 1955, gio xứ Qui Nhơn khng c cha sở. Cha Phr Đặng Quyền Huy Đại diện thừa ủy, điều hnh gio xứ (1950-1954); Ngy 23/11/1954, cha Phr Đặng Quyền Huy qua đời.

12. Cha Phr Nguyễn Đnh Tịch (1955-1964)
Cha Phr Nguyễn Đnh Tịch đảm nhận nhiệm vụ Đại diện thừa ủy, kim nhiệm gio xứ Qui Nhơn thay cho cha Phr Đặng Quyền Huy đ qua đời. Lc bấy giờ cha Phr Tịch đang ở Lng Sng, cha cho thầy Giuse Nguyễn Hữu Ngợi lo tu sửa nh xứ Chnh Ta[18] sau một thời gian di vườn khng nh trống v lệnh tiu thổ khng chiến. Cha Phr cho thầy Phr Nguyễn Quang Bu đi thu gom bn ghế, chặng đng thnh gi của nh thờ trước đ được phn tn gởi ở nh thờ Phổ Trạch, nh thờ G Thị, C nhi G Thị. Thầy Bu thu gom v chở bằng ghe từ G Thị theo đường Đầm thị Nại về Qui Nhơn. Cng việc được hai thầy gấp rt hon thnh để kịp đn Đức cha Piquet từ Nha Trang về thăm Qui Nhơn.[19]
Thời cha Tổng Đại Diện Phr Nguyễn Đnh Tịch lm chnh xứ Qui Nhơn, cha tổ chức nhiều hoạt động Cng gio tiến hnh. Lc bấy giờ tại gio xứ c cc hội đon như Hiệp Hội Thnh Mẫu, Legio Mariae, Bc i Vinh Sơn, Nữ đon bc i.  Vừa l cha sở Qui Nhơn, vừa l Gim đốc Cng gio tiến hnh của gio phận, do đ nhn sự v cc hoạt động của Cng gio tiến hnh được cha Phr điều hnh hầu hết khởi sự từ gio xứ Qui Nhơn, như một đầu tu. Cha Phr được sự cộng tc năng động v tch cực của cc cha ph v rất nhiều gio dn như cc ng Nguyễn Như Quỳnh, Phạm Xun ng, Nguyễn Lụt, Nguyễn Trượng, Nguyễn Đức Bạng, Bi Tấn Ba, Huỳnh Nhuận, Huỳnh Kim Long, Nguyễn Quang Hiển  Hoạt động Cng gio tiến hnh đ đem lại kết quả rất tốt đẹp, nhiều gio họ được thnh lập : Gio họ Ha Ninh (1955), gio họ Vn Canh (1957), cc gio họ Hải Giang, Hải Minh, Nhơn Hải, Nhơn L, Nhơn Chu [20] v Ph Huề (1958),  gio họ Ghềnh Rng (1959), gio họ Xun Quang (1960), gio họ Khu Su v Đồng Tiến (1962), ti lập gio họ Qui Hải (1964).
Theo thng co của Ta Gim Mục Qui Nhơn đề ngy 01/6/1968: từ ngy ra thng co ny Họ Đạo Nh Thờ Khu Su sẽ mang tn Qui Hiệp.[21]  
Ngy nay cc gio họ Ha Ninh, Ghềnh Rng, Xun Quang, Qui Hiệp, Đồng Tiến đ được thnh lập gio xứ. Gio họ Vn Canh thuộc gio xứ Ngọc Thạnh; Ph Huề thuộc Qui Đức ; Qui Hải được sp nhập vo gio xứ Qui Hiệp.
Cc cha ph:
* Cha FX. Nguyễn Quang Sch                      1956
* Cha Giuse L Khắc Tm                              1956
* Cha GB. Đinh Đức Hậu                                1959
* Cha Luy Cao Đức Thuận                             1960-1962
* Cha GB. Nguyễn Văn Vng CssR.   1960
* Cha Phr Nguyễn Quang Bu                  1960-1964
* Cha Đminic Bi Phc Dinh                   1962-1964
* Cha Augustin Nguyễn Văn Chế                1962-1963

13. Cha Giuse Nguyễn Sồ (1964-1970)
Cha Giuse Nguyễn Sồ đang lm quản l gio phận được Đức cha Đminic Hong Văn Đon bổ nhiệm lm cha sở Qui Nhơn kim hạt trưởng Qui Nhơn, quản l gio phận v gim đốc Caritas gio phận. Lc bấy giờ cha Giuse Nguyễn Sồ vẫn ở tại Sở quản l tại Ta Gim Mục cho đến khi cha Giuse Phan Văn Hoa từ gio xứ Đồng Tre về nhận nhiệm vụ Quản l gio phận vo thng 3 năm 1967, cha Giuse Nguyễn Sồ đến ở nh xứ Chnh Ta.
  Từ khoảng thng 10 năm 1964, cha Giuse Nguyễn Sồ cng đng việc tiếp cư, tạm cư v cứu trợ đồng bo tị nạn chiến tranh từ cc gio xứ miền qu tấp nập ko về Qui Nhơn. Cha cho thnh lập cc trại tạm cư tại Khu I (nay thuộc gio xứ Chnh Ta), khu VI (nay thuộc gio xứ Qui Hiệp), Ghềnh Rng, Xun Quang, Qui Đức, Đồng Tiến. Cc trại tạm cư nầy c đng gio dn, tạo nền cho việc thnh lập cc gio xứ Qui Hiệp, Đồng Tiến, Qui Đức, Xun Quang, Ghềnh Rng.
Cc cha ph:
* Cha Phr Nguyễn Quang Bu                   1964-1968
* Cha Phr Tuần Nguyễn Cao Hin           1964-1966
* Cha Antn Hong Tiến Nam                       1966-1970
* Cha Giuse Phạm An Ninh                            1968-1970
* Cha Luca Nguyễn Huy Kỳ                          1968-1970

14. Cha Phaol Huỳnh Tấn Ngoan             1970-1973
Cc cha ph:
* Cha Luca Nguyễn Huy Kỳ                          1970-1974
* Cha Antn Hong Tiến Nam                       1970-1971
* Cha Giuse Phạm An Ninh                            1970-1974
15. Cha Giuse T Đnh Sơn                       1973-1975
Cha ph: Stphan Dương Thnh Thăm      1974-1975

16. Đức Cha Giuse Phan Văn Hoa             1975-1986
Cc cha ph:
* Cha Giuse V Đnh Sen                               1975-1986
* Cha Phaol L Văn Nhơn                            1975-1986

17. Đức cha Phaol Huỳnh Đng Cc        1986-1992
 
Cc cha cộng tc:
* Cha Phr Nguyễn Soạn                              1989-1992
* Cha Ignati Huỳnh Đắc Nh                        1989-1992
Cc cha ph:
* Cha Giuse V Đnh Sen                               1986-1989
* Cha Phaol L Văn Nhơn                            1986-1992

18. Cha TĐD Phr Nguyễn Soạn              1992-2000
Cc cha ph:
* Cha Phaol Trịnh Duy Ri                            1992-1999
* Cha FX. Lữ Minh Điểm                                1994-1995
* Cha Giuse L Kim nh                                1995-2000
* Cha Phr V Thanh Nhn                         1999-2000

19. Cha Anr Huỳnh Thanh Khương       2000-2005
Cc cha ph:
* Cha Giuse L Kim nh                                2000-2000
* Cha Phr V Thanh Nhn                         2000-2001
* Cha Gioakim Trần Minh Dũng                   2001-2002
* Cha Gioakim Dương Minh Thanh              2001-2005
* Cha Giuse Nguyễn B Trung                      2001-2005
* Cha Phr V Hồng Sinh                             2003-2005

20. Cha Matthu Nguyễn Văn Khi            2005-2010
Cc cha ph:
* Cha Gioakim Dương Minh Thanh            2005-2009
* Cha Giuse Nguyễn B Trung                      2005-2008
* Cha Giuse Dương Quang Minh                   2005-2006
* Cha Phaol V Đnh Hoi                           2008- 2010
* Cha Gioakim Bi Tấn Lộc                           2009- 2010

21. Cha Giuse L Kim nh                         2010- ..
Cc cha ph:
* Cha Phaol V Đnh Hoi                           2010- .
* Cha Gioakim Bi Tấn Lộc                           2010-2011
* Cha Giuse Phan Thế Vinh                           2010- .

IV. CƠ SỞ VẬT CHẤT:

1. Thời Đức cha Augustin Tardieu Ph

Nh Thờ Chnh To

Trước khi Đức cha Augustin Tardieu Ph lm Gim mục Đại diện Tng ta gio phận Qui Nhơn, Ta Gim Mục đặt ở Lng Sng, huyện Tuy Phước, tỉnh Bnh Định, nh thờ Chnh ta của gio phận l nh thờ Tiểu Chủng Viện Lng Sng. Nh thờ ny ngy nay vẫn cn đứng vững cng với cơ sở Tiểu Chủng Viện. Nh thờ ny theo kiến trc cổ, mi ngi tường gạch với bốn hng cột danh mộc, Đức cha Van Camelbeke Hn khởi cng xy dựng vo năm 1892. Năm 1901, ngi qua đời v được an tng trong nh thờ ny.

Khi Đức cha Tardieu lm Gim mục (1930-1942), th Ta Gim Mục v sở Quản l nh chung được dời xuống Qui Nhơn. Lc bấy giờ nh thờ gio xứ Qui Nhơn nhỏ hẹp nằm trong khun vin Ta Gim Mục ngy nay, được sử dụng như nh thờ Chnh ta tạm. [22]

Sau khi xy dựng Ta Gim mục, Đức cha Tardieu xy dựng nh thờ Chnh Ta Qui Nhơn như ngy nay. Cng trnh được khởi cng ngy 01 thng 10 năm 1938 do hội kiến trc SIDEC [23] thực hiện. Cha Dorgeville thay mặt gio phận gim st việc thực hiện hợp đồng. Cng trnh kiến thiết đ hon tất ngy 10/11/1939 v lễ khnh thnh nh thờ đ được cử hnh ngy 10/12/1939, Nh thờ được dng knh Đức Mẹ Mn Ci. Dự lễ khnh thnh c Đức cha Lemasle (Huế) chủ tọa lễ đại triều v giảng lễ, Đức cha Jannin (Kontum) ban php lnh bế mạc trọng thể, Đức cha Tardieu lm php nh thờ, độ 30 linh mục, trong số đ c cha Chapuis Đại diện Thừa ủy Huế, cha Louison miền truyền gio Kontum, cc thầy đại chủng viện ht lễ, độ 30 ch tiểu chủng sinh gip lễ, cc em thiếu nhi đồng phục dn cho, nam nữ tu sĩ cc hội dng: Thừa sai Bc i, Thnh Giuse Kim Chu, Mến Thnh Gi G Thị, Franciscaine Qui Ha, St. Paul de Chartres Kim Chu; gio dn Qui Nhơn v cc gio xứ ln cận.[24]

Kiến trc của nh thờ: Nh thờ hnh thnh gi, di 57,50 mt, rộng 22,60 mt, hai hng cột đc ximăng cốt thp, phn nh thờ ra ba gian. Gian chnh giữa rộng 8 mt, cung thnh rộng 8 mt, di 14,50 mt. Sau cung thnh c 5 bn thờ phụ. Nh thờ c thể dung nạp đến 1.500 người.

Nh thờ c một thp nhọn cao 47,20 mt tại cửa tiền. Trong Bulletin MEP thng 2-1940 c ghi vi nt về nh thờ: Qui Nhơn chưa c nh thờ Chnh Ta. Trong 10 năm qua đ kiến thiết Đại Chủng Viện, Ta Gim Mục. Sự chờ đợi đ ko di, d sao ngy nay đ c kết quả, gy thn phục chung trước một ngi thnh đường đẹp, thp nhọn bắn vt ln nền trời Qui Nhơn. Bn trong bi tr tuy giản dị, song gy một ấn tượng hng trng v tỉnh mịch .

Qua những cuộc chiến tranh xảy ra trong thời gian 1945-1975, nhất l khi lệnh tiu thổ khng chiến được ban hnh vo cuối năm 1946 nhưng nh thờ Chnh To Qui Nhơn đ khng bị tn ph, người tn hữu Qui Nhơn nhn nhận đy l nhờ ơn che chở của Mẹ Maria, bổn mạng của gio xứ.

2. Thời Đức cha Phr Maria Phạm Ngọc Chi

Thời cha Tổng Đại Diện Phr Nguyễn Đnh Tịch lm cha chnh xứ, nh thờ Chnh Ta được tu sửa, qut vi, sn trước tiền đường được mở rộng v nng cao như chiều cao v diện tch  hiện nay,[25] bn dưới cc cửa sổ được đặt những tấm lam để nh thờ được thng thong hơn.

* Ngy 23/02/1962, quả chung lớn nặng 1.800kg, đường knh 1,25m đ được đặt ln thp nh thờ trn độ cao 25m. Quả chung nầy nguyn l của nh thờ Saint Pancratius ở Chicago do cha Robert Niec phụ trch. Với hướng ha bnh v tnh hữu nghị, cha Robert Niec dng cng quả chung nầy qua trung gian ng John Grozdiak, một kỹ sư người Hoa Kỳ đ quen biết Đức cha Phr Maria Phạm Ngọc Chi từ nhiều năm trước. Quả chung được chở trn chiếc tu Sainte Mre Eglise v cập bến Si Gn ngy 27/01/1962, đưa về tới Qui Nhơn ngy 14/02/1962.[26]

* Ngy 19/03/1963, bn thờ bằng một khối hồng thạch di 3m, rộng 1,10m, cao 1m, c hnh dng hm bia thnh với hai chn trn vững chắc được đặt ở cung thnh. Bn thờ nầy đ được khởi cng khai thc đ tại Non Nước, Đ Nẵng từ cuối năm 1962. Cũng trong dịp nầy, cung thnh v lối đi giữa lng nh thờ được lt gạch bng, tượng Đức Mẹ hồn xc ln trời được đặt trn trụ granito kề giữa bn thờ.[27] Nguyn từ ngy khnh thnh (10/12/1939) nh thờ Chnh Ta đ được dng knh Đức Mẹ tước hiệu Mn Ci. Đến ngy 25/06/1961, cuối nghi thức đăng ta Gim mục Chnh Ta, Đức cha Phr Maria Phạm Ngọc Chi xướng kinh knh Đức Mẹ hồn xc ln trời, từ đ Đức Mẹ tước hiệu hồn xc ln trời được chọn lm bổn mạng nh thờ Chnh Ta.[28]

* Cha Phr Nguyễn Đnh Tịch xy dựng trường tiểu học Sao Biển, st khun vin nh thờ chnh ta, giao cho cc sư huynh Lasan điều hnh.

* Cha lập c nhi viện thnh Phaol, nằm pha Ty trong khun vin đất nh thờ, ngy nay l tu viện Phaol.

3. Thời Đức cha Đminic Hong Văn Đon

* Năm 1974 cha Giuse T Đnh Sơn đ khởi cng xy dựng hội trường nh thờ Chnh Ta. Họa đồ hội trường c ba tầng, nhưng chỉ mới thực hiện được hai tầng, cng trnh bị dừng lại v chưa khnh thnh.
* Bn cạnh nh thờ về pha  Đng, c dy nh 01 tầng, ngy nay l Chủng Viện Qui Nhơn. Cha Phr Nguyễn Đnh Tịch đ từng đặt văn phng gio xứ tại đy.

4. Thời Đức cha Phaol Huỳnh Đng Cc

- Thời cha Tổng Đại diện Giuse Phan Văn Hoa lm chnh xứ, sau đ lm Gim mục ph, Đức cha Giuse tm cch gip đỡ, đưa cc gia đnh tạm cư pha sau nh thờ Chnh Ta định cư nơi khc, một số về qu qun, một số định cư ở Qui Nhơn.
* Tu sửa nh thờ Chnh Ta v chỉnh trang khun vin
Để mừng kỷ niệm 50 năm xy dựng nh thờ Chnh Ta Qui Nhơn 1939-1989, Đức cha Phaol đ cho lt đ hoa cương gian cung thnh v sơn qut lại ngi thnh đường. Cũng trong dịp nầy, bờ tường v cổng ng được xy dựng kin cố. Đại lễ kỷ niệm 50 năm đ được cử hnh trang trọng v ấm cng.
* Hang đ Đức Mẹ Lộ Đức
 Đức cha Phaol Huỳnh Đng Cc đ khởi cng xy dựng Hang Đ Lộ Đức bn cạnh nh thờ Chnh Ta. Thầy F.X. Lữ Minh Điểm phụ trch thực hiện kết cấu, cha Matthu Nguyễn Văn Khi phụ trch mỹ thuật. Cng trnh được lm php ngy 07/11/1991.[29]
- Thời cha Tổng Đại Diện Phr Nguyễn Soạn lm cha sở Chnh Ta:
* Đồng hồ trn thp
Năm 1992, đồng hồ điện tử c bốn mặt được đặt trn thp chung. Tiếng chung đồng hồ v bi nhạc thnh ca Ave Ave Ave Maria điểm giờ l lời mời gọi con ci nhớ đến Hiền Mẫu Maria, bổn mạng của gio xứ v cũng l một nt văn ha ở Qui Nhơn.
* Nh thờ Hội Lộc
Cha Tổng Đại Diện Phr Nguyễn Soạn đ xy dựng ngi thnh đường khang trang tại Hội Lộc thuộc bn đảo Phương Mai. Lc bấy giờ chưa c cầu Thị Nại di gần 3 km nối liền bn đảo Phương Mai với thnh phố Qui Nhơn như ngy nay. Tất cả vật tư xy dựng phải được vận chuyển bằng ghe thuyền, rất kh khổ v tốn km gấp bội. Cng trnh nh thờ đ khởi cng xy dựng năm 1995 v đ hon thnh năm 1996. Tại đy c thnh lễ Cha nhật hng tuần do cc cha gio xứ Chnh Ta phụ trch. Ngy 28/8/2005, cha Gioakim Dương Minh Thanh, ph xứ Chnh To được bổ nhiệm đặc trch Hội Lộc, thường tr tại đy để chăm sc mục vụ cho cc tn hữu ở rải rc trn bn đảo nầy. Ngy 17/9/2009, Hội Lộc được thnh lập gio xứ.

5. Thời Đức cha Phr Nguyễn Soạn

- Cha Tổng Đại Diện Anr Huỳnh Thanh Khương lm chnh xứ gio xứ Chnh Ta, đ tu sửa v xy dựng:
* Nh xứ mới
Đức cha Phr đ cho nng tầng hội trường nh xứ ln một tầng nữa đng với kiến trc nguyn thủy, để lm nh xứ. Cng trnh được khởi cng ngy 05/9/2000, hon thnh ngy 20/12/2000. Ta nh ba tầng, nằm cạnh nh thờ, c chiều di 42m, rộng 15,6m, c đủ phng cho cc cha chnh xứ, cha ph, thầy gip xứ, phng họp, phng khch, phng truyền thống v hội trường.
* Nh An Bnh
V nhu cầu của của gio xứ, cha Tổng Đại Diện Anr Huỳnh Thanh Khương đ cho xy dựng nh An Bnh để đặt hi cốt cc tn hữu. Cng trnh đ được khởi cng ngy 18/6/2001 v được lm php ngy 29/11/2001. Nh c chiều di 20m rộng 4m, giữa c nh lục gic để cử hnh thnh lễ. Đy l một cng trnh độc đo, lộ thin v đẹp đẽ, rất thuận tiện cho việc thăm viếng v cầu nguyện. Nh An Bnh c thể dung nạp 2.200 quch hi cốt, hiện nay đ đặt khoảng hơn 1.500 quch. Trước đ, Đức cha Phaol Huỳnh Đng Cc đ cho lm Nh An Bnh tại hội trường nh xứ. Nh An Bnh nầy đ được dời ra Nh An Bnh mới.
* Nh cơm, nh bếp, nh kho, nh để xe
Để chuẩn bị cho việc xy dựng Tượng đi v qung trường Thnh Giuse, cha Tổng Đại Diện Anr đ xy một dy nh di 28m, rộng 8m, gồm phng ăn, phng nấu ăn, nh để xe v ba phng kho để thay thế dy nh cũ cần tho dỡ lm qung trường. Cng trnh khởi cng ngy 18/11/2001 hon thnh ngy 25/5/2002.
* Tượng đi v quảng trường Thnh Giuse
Cha Tổng Đại Diện Anr khởi cng xy dựng ngy 10-02-2003, khnh thnh ngy 01/5/2003 nhằm ngy lễ Thnh Giuse Thợ v cũng l ngy lễ truyền chức linh mục cho 7 thầy ph tế tại lễ đi nầy. Tượng thnh Giuse cao 2,4m. Lễ đi c diện tch: 22m x 9m, cao 1,2m thuận lợi cho việc cử hnh Thnh lễ ngoi trời.
* Nh xứ Hội Lộc
Khởi cng xy dựng ngy 01/7/2003, diện tch 14m x 10m gồm 3 phng, giữa l phng khch, hai bn l phng ở. Trong khi xy dựng nh xứ, nh thờ cũng được tu sửa: Thay mi ngi bằng mai tn, thay một số cy đ v rui m bị mối mọt, sửa lại trần nh thờ, gia cố hai cnh nh thờ, sơn sửa ton bộ trong ngoi, mua thm đất nới rộng khun vin nh thờ v xy tường ro khun vin nh thờ. Lễ khnh thnh đ được tổ chức vo ngy 28/12/2003.
* Nh thờ Chnh Ta
Để chuẩn bị cho ngy đại lễ tạ ơn Thin Cha 100 năm thnh lập gio xứ (1905 2005), ngoi việc chuẩn bị tm hồn gio dn, cha Anr Huỳnh Thanh Khương cn khởi cng tu sửa, chỉnh trang nh thờ Chnh To. Khi việc sơn nước bn trong, việc thay nền gạch ciment th nhm bằng nền gạch bng lng, việc nới rộng, nng cao v lt đ granite nền cung thnh vừa xong, cha Anr lm bạo bệnh v đột ngột qua đời vo ngy 13/01/2005. Đức Gim mục Phr Nguyễn Soạn cho tiếp tục sơn nước bn ngoi, lắp đặt hệ thống m thanh mới hiện đại v hiệu quả.
Thời cha Matthu Nguyễn Văn Khi lm cha sở, cha đng mới lại ton bộ bn ghế gio dn trong nh thờ.
* Mừng 100 năm thnh lập gio xứ  (1905 2005) v bổ nhiệm cha sở mới
Vo lc 17 giờ 00 ngy 12/8/2005, Thnh lễ tạ ơn được cử hnh trang trọng do Đức cha Phr Nguyễn Soạn, Gim Mục gio phận chủ tế với 48 Linh mục đồng tế, cng hiệp dng Thnh lễ c cc tu sĩ Hội Dng Mến Thnh Gi Qui Nhơn, Dng Thnh Phaol Đ Nẵng, Dng Phan Sinh Thừa Sai Đức Mẹ v đng đảo gio dn trong v ngoi gio xứ. Cộng đon phụng vụ cn hiệp cầu nguyện cho Đức Gim mục, gip 06 năm lnh nhận sứ mạng chủ chăn. Cũng trong Thnh lễ nầy, Đức Gim Mục bổ nhiệm cha Matthu Nguyễn Văn Khi lm chnh xứ gio xứ Chnh To Qui Nhơn. Cuộc mừng lễ 100 năm thnh lập gio xứ  được nối di với buổi diễn nguyện tại quảng trường Thnh Giuse, đại lễ tạ ơn của gio xứ đ kết thc vo lc 21giờ 30 cng ngy.
* Nh gio l
- Ngy 26 thng 02 năm 2007, cha Matthu Nguyễn Văn Khi đ khởi cng xy dựng nh gio l tại khu đất pha sau nh thờ với tổng diện tch sử dụng 680m. Sau một năm xy dựng, nh gio l đ hon thnh. Ngy 15 thng 3 năm 2008, Đức cha Phr lm php ngi nh gio l nầy .

V. HIỆN TNH GIO XỨ (năm 2011)


1. SỐ GIO DN
 

4.068 người trong 981 gia đnh  được phn bố như sau:
 

Gio Họ Nh thờ, Nh nguyện Tnh hnh gio dn
Xy dựng Hiện trạng Gia đnh Gio dn
Chnh To 1938 Tốt 961 3.990
Hải Giang 1957 Trưng dụng 14 63
Hải Minh 1962 Khng cn 05 12
Nhơn Chu 1961 Khng cn 01 03

2. TỔ CHỨC GIO XỨ

Linh Mục Chnh xứ Giuse L Kim nh
  • Linh mục Ph xứ Phaol V Đnh Hoi
  • Linh mục Ph xứ Giuse Phan Thế Vinh
  • Ph tế Phr L Nguyễn Hong Vũ
  • Thầy Luy L Ngọc Bu
 
Địa chỉ:
 
Nh thờ Chnh ta
122 Trần Hưng Đạo
Qui Nhơn, Bnh Định
Tel: 056-3823017; 01696198866
 
Hội Đồng Gio Xứ

Ban Thường vụ
 
  • Chủ tịch : Giuse Nguyễn Cho
  • Ph Chủ tịch Nội vụ : Phr Nguyễn Văn Ch
  • Ph Chủ tịch ngoại vụ : Bartlm L Nghĩa
  • Thư k : FX. L Văn Trung
  • Thủ quỹ : Anna Tăng Thị Quy
Ban Cố Vấn
 
  • Micae Trần Văn Lm
  • Tma Nguyễn văn Đăng
  • Phr V Huề
  • GB. Nguyễn Văn Hiền
  • Phr Bi Trọng Thi
Ủy vin Hội đồng Gio xứ
 
  • Trưởng họ Trinh Vương : Phr Nguyễn Văn Toản
  • Trưởng họ Mn Ci : Vinh Sơn Lại Anh Hng
  • Trưởng họ V Nhiễm : Phr Nguyễn Định
  • Trưởng họ Thnh Mẫu : Phr Đỗ Ch
  • Trưởng họ Hải Giang : Tma Nguyễn Tr
  • Ủy vin Phụng vụ : Phr Huỳnh Văn Thắng
  • Ủy vin Thnh nhạc : Phr Maria Nguyễn Tuấn Giang
  • Ủy vin Khnh tiết : Phaol Nguyễn Ngọc Tuấn
  • Ủy vin Kỹ thuật : Gioakim Trịnh Văn Hồng
  • Ủy vin Gio l : FX. Trần Minh Xun
  • Ủy vin Gio dục : Anna Dương Thị Thu Nga
  • Ủy vin Văn ha : Gioakim Nguyễn Hong Anh
  • Ủy vin Truyền gio : Inhaxi Nguyễn Văn Chẳng
  • Ủy vin Bc i - X hội : An Bi Thị Kiểm
  • Ủy vin Đon thể : Phr Phan Văn Ninh
  • Ủy vin Kiến thiết : L Trần Ngọc Dũng
Gio họ Trinh Vương

Trưởng họ : Phr Nguyễn Văn Toản
Chức việc : Phanxic Assisi V Ngọc Bnh, Phr Trương Chớ, Maria Trần Thị Chung, L Trần Ngọc Dũng, Phr L Quang Hong, Gioakim Trịnh Văn Hồng, Giuse Nguyễn Hong Nam, Anna Dương Thị Thu Nga, Marc Nguyễn Thanh, Phaol Nguyễn Ngọc Tuấn.

Gio họ Mn Ci

Trưởng họ : Vinh Sơn Lại Anh Hng
Chức việc : Phr Nguyễn Văn Ch, Giuse Nguyễn Cho, Anna Phan Phương Giang, Phr Maria Nguyễn Tuấn Giang, Maria L Thị Thu H, Bartlm L Nghĩa, An L Thị Nguyn, Giuse Trần Văn Quang, Phr V An Thi, FX. L Văn Trung.

Gio họ V Nhiễm

Trưởng họ : Phaol Nguyễn Định
Chức việc : Inhaxi Nguyễn Văn Chẳng, Phaol Phan Văn Ch, Phr Nguyễn Hữu Ha, Tma Nguyễn Văn Hội, An Bi Thị Kiểm, Inhaxi Nguyễn Văn Minh, Phr Nguyễn Nhiệm, Anna Tăng Thị Kim Quy, Micae Phan Kỳ Thanh, Phaol Nguyễn Văn Thay, Phr Huỳnh Văn Thắng, Phr Trần Quang Tc.

Gio họ Thnh Mẫu

Trưởng họ : Phr Đỗ Ch
Chức việc : Gioakim Nguyễn Hong Anh, Micae Trần Văn Lm, Phaol Nguyễn Văn Nghĩa, Phr Phan Văn Ninh, Maria V Thị Hong Oanh, Phr Bi Trọng Thi, Giuse Vũ Đnh Thắng, Louis L Đnh Thừa, Simon Nguyễn B Trung, Phr Huỳnh Cng Tuấn, FX. Trần Minh Xun.

Gio họ Hải Giang-Hải Minh

Trưởng họ : Phr Nguyễn Tr
 

Cc Ban

Ban Phụng Vụ : Thầy Luy L Ngọc Bu
Phr Huỳnh Văn Thắng, Phr Huỳnh Cng Tuấn
Ban Gip lễ : Thầy Luy L Ngọc Bu
FX. Trần Nhn Trung Nghĩa
Ban dng kinh: GB. Nguyễn Văn Hiền, Micae Trần Văn Lm
Ban Thnh nhạc
Đặc trch : Lm. Phaol V Đnh Hoi
Trưởng ban : Phr Maria Nguyễn Tuấn Giang
CĐ Thnh Gia : Gioakim Trịnh Văn Hồng
CĐ Phaol : Gioakim Trương Phương Danh
CĐ Ccilia : Nt. An Ng Thị Kim Chung
CĐ Trsa : Nt. Martha Trương Thị Kiều Nhi
NĐ Cung Chiều : Gioakim Nguyễn Hong Anh

Ban Gio L
Đặc trch : Lm. Phaol V Đnh Hoi
Thầy Phr L Nguyễn Hong Vũ
Trưởng ban : FX. Trần Minh Xun
Gim học : Nt. Anna Nguyễn Thị Lệ
Lin lạc : Phr Nguyễn Văn Toản, Phanxic V Ngọc Bnh,Vinh Sơn Lại Anh Hng, Phr V An Thi
Phaol Nguyễn Định, Inhaxi Nguyễn Văn Chẳng, Phr Đỗ Ch, Phaol Nguyễn Văn Nghĩa .
Ban Khnh tiết : Phaol Nguyễn Ngọc Tuấn, Phr Nguyễn Tuấn Sơn
Ban Kỹ thuật : Gioakim Trịnh Văn Hồng, Inhaxi Nguyễn Văn Minh
Ban Gio dục : Anna Dương Thị Thu Nga, Phaol Nguyễn Q. Thanh
Ban Văn ha : Gioakim Nguyễn Hong Anh, Phr L Quang Nhu
Ban Truyền gio : Inhaxi Nguyễn Văn Chẳng, Giuse Vũ Đnh Thắng
Ban Bc i - X hội : An Bi Thị Kiểm, Maria V Thị Hong Oanh
Ban Đon thể : Phr Phan Văn Ninh, Maria Phạm Thị Thanh
Ban Kiến thiết : L Trần Ngọc Dũng, Vinh Sơn Lại Anh Hng, Simon Nguyễn B Trung, Giuse Vũ Đnh Thắng
Ban Trật tự : FX L Văn Trung, Giuse Vũ Đnh Thắng, Inhaxi Nguyễn Văn Chẳng .
Ban Đời sống : Anna Tăng Thị Quy, Anna Dương Thị Thu Nga.
 
Cc Ngnh

Giới Gia trưởng
Đặc trch : Lm. Phaol V Đnh Hoi
Trưởng : Giuse Nguyễn Cho
 
Giới Hiền Mẫu
Đặc trch : Lm. Giuse Phan Thế Vinh
Trưởng : Anna Tăng Thị Quy
 
Giới Trẻ
Đặc trch : Thầy Phr L Nguyễn Hong Vũ
Trưởng : Giuse Trần Thanh Tuấn

Trợ tng
Trưởng Tbia : Tma Đặng Văn Danh
Trưởng Lazar : FX. L Văn Trung

Legio Mariae
- Praesidium Mẹ Thin Cha
Linh Gim : Lm. Phaol V Đnh Hoi
Trưởng : FX. L Văn Trung
- Praesidium Đức Mẹ Lộ Đức
Linh Gim : Lm. Phaol V Đnh Hoi
Trưởng : Phr Phạm Ngọc Thi
- Praesidium Đức Mẹ chịu truyền tin
Linh Gim : Lm. Giuse Phan Thế Vinh
Trưởng : Maria Phạm Thị Thanh
- Praesidium Đức Mẹ thăm viếng
Linh Gim : Lm. Giuse Phan Thế Vinh
Trưởng : FX. Phạm Văn Thử
- Praesidium Đức Mẹ dng mnh
Linh Gim : Thầy Phr L Nguyễn Hong Vũ
Trưởng : Antn Trần Văn Kim
- Praesidium Trinh Nữ Vương
Linh Gim : Thầy Phr L Nguyễn Hong Vũ
Trưởng : Phr Nguyễn Văn Toản

* Junior Đức Mẹ Hoa Hồng
Linh Gim : Thầy Luy L Ngọc Bu
Trưởng : GB. L Văn Thuận

* Junior Nữ Vương Ha Bnh
Linh Gim : Thầy Luy L Ngọc Bu
Trưởng : Phaol Nguyễn Văn Nghĩa


VI. LINH MỤC V TU SĨ XUẤT THN
* Linh mục
1. Giuse Nguyễn Cng Thức
2. Phr V Thanh Nhn
3. Antn Trần Lin Sơn
4. Phr Nguyễn Hải
5. Giuse Dương Quang Minh
6.  FX. Nguyễn Hong Việt
7. Giuse Phan thế Vinh
8. Luy Nguyễn Xun Vũ
 
* Chủng sinh
1. Phr Trần Quốc Cường
2. Philipph Phan Quốc Dũng
3. Luy Huỳnh Minh T
4. Giuse Nguyễn Hạ Huy
 
* Nữ tu
 1. Anna Trương thị Ngọc Dung
 2. Elizabeth Trần thị Tuyết H
 3. Maria V thị Thu Thủy
 4. Madalena Dương thị Kim Oanh
 5. Maria Dương thị Thu Thủy
 6. Maria Nguyễn thị Lệ Thủy
 7. Matta Phan thị nh Loan
 8. Anna Phạm thị Bch Ty             
 9. Mađalena Nguyễn thị Như Trm
 
 

[1] Dịch giả Nguyễn Tạo, Đại Nam Nhất Thống Ch Tỉnh Bnh Định, Văn Ha Tng Thư, 1964, trang 11.
Về thời điểm cha Nguyễn Hong đổi tn phủ Hoi Nhơn thnh phủ  Qui Nhơn c những kiến khc:
 
  • Theo Quch Tấn, Nước Non Bnh Định, nxb Thanh Nin, 1999, trang 6, đ l năm 1605 (Ất Tỵ).
  • Theo Tiến sĩ L Đnh Phụng, Thnh Hong Đế Kinh Đ Vương Triều Ty Sơn, nxb Khoa Học X Hội, H Nội 2007, trang 78, đ l năm 1604.  Tuy nhin, ở trang  51-52, Tiến sĩ L Đnh Phụng viết về việc Nguyễn Hong đổi tn  cc khu vực hnh chnh vo năm 1604, ring tn gọi Phủ Hoi Nhơn vẫn được giữ nguyn.
  • Nhiều kiến khc cho rằng cha Nguyễn Hong đổi tn phủ Hoi Nhơn thnh phủ  Qui Nhơn vo năm 1602.
[2] Đỗ Bang v Nguyễn Tấn Hiểu chủ bin, Lịch sử  thnh phố Quy Nhơn, nxb Thuận Ha, 1998, trang  125-128
[3] Quch Tấn, sđd, trang 202.
[4] Trần Đnh Thi, Ai C Về Qui Nhơn, 1973, trang 10.
[5] Mgr. Van Camelbeke, Archives MEP, Rapport No. 204, Rapport de 1879
[6] Đỗ Bang v Nguyễn Tấn Hiểu chủ bin, sđd, trang 148-151.
[7] Đại Nam Điển Lệ Tot Yếu, Nguyễn Sĩ Gic dịch, tp. HCM, 1993, trang 422
[8] Đỗ Bang v Nguyễn Tấn Hiểu chủ bin, sđd, trang 96.
 
  • Đường Trần Cao Vn hiện nay l ranh giới ngy xưa giữa lng Chnh Thnh v Cẩm Thượng.
  • Lng Chnh Thnh xưa bao gồm địa giới nay l cc phường : trọn phường Hải Cảng, phần lớn phường  L Lợi, một phần nhỏ phường Trần Ph v phường Trần Hưng Đạo.
-   Lng Cẩm Thượng xưa bao gồm địa giới nay l cc phường: trọn phường L Hồng Phong, phần lớn phường Trần Ph, phường L Thường Kiệt, phường Trần Hưng Đạo v một phần nhỏ của phường L Lợi. Đnh lng Cẩm Thượng xưa, nay  l Nh văn ha thnh phố Qui Nhơn, 354 Trần Hưng Đạo, Qui Nhơn.
 [9] Phần lớn thn Xun Vn, ngy nay l phường Ghềnh Rng. Phần lớn thn Xun Quang ngy nay l phường Quang Trung.
 [10]  Đỗ Bang v Nguyễn Tấn Hiểu, sđd, trang 147.
[11] Tn Dinh ngy nay.
[12] - Mgr. Grangeon, Archives MEP, Rapport No. 669, Rapport de 1905, III Binh-dinh  13.
[13] Nay nh nước trưng dụng lm Đại học Qui Nhơn
[14] Khi gio xứ  Qui Nhơn c nh thờ Chnh Ta th trong cc văn bản  của gio phận c khi dng tn gọi gio xứ Qui Nhơn, c khi dng tn gọi gio xứ Chnh Ta như ngy nay.
[15] Archives MEP, Fiche biographique No.3141, Marcel Piquet.
[16] Theo sổ rửa tội cn lưu tại nh thờ Chnh Ta, Cha Đoan k sổ cuối cng vo ngy 18/3/1946.
[17] Nguyễn Cng Luận, Gio phận Qui Nhơn dưới thời Việt Minh 1945-1954, Đặc san Hoa Tnh Thương,  thng 7 năm 1995.
[18] Nh xứ tọa lạc ngay trước đi Thnh Giuse hiện nay. Cha Anr Huỳnh Thanh Khương đ cho tho dỡ vo năm 2002 để mở rộng sn nh thờ v  đi thnh Giuse.
[19] Lm. Phr Nguyễn Quang Bu, cu chuyện người thủ từ, trang 8.
[20] C lao xanh
[21] Bản thng tin Địa phận Qui Nhơn, số 56, thng 6 năm 1968, trang 11-12.
[22] Sau khi nh thờ Chnh Ta hiện nay được khnh thnh, nh thờ trong khun vin Ta Gim Mục được tho dỡ, cy gỗ v  nh tạm được chuyển đến gio họ G Di để lm nh thờ gio họ.
[23] Socit Indochinoise dtudes et construction
[24] Mmorial, Mission de Qui Nhơn,  Dec. 1939, p.3
[25] Sn tiền đường v cc bậc cấp được cha Anr Huỳnh Thanh Khương cho lm lại bằng đ mi.
[26] Thng tin Địa Phận số 26, tr.10
[27] Thng tin Địa Phận số 36, tr.34
[28] Thng tin Địa Phận số 21, tr. 16
[29] Số liệu nầy được ghi tại bi giảng của cha Phr Nguyễn Soạn  trong dịp Lễ lm php hang đ.
 
Tc giả bi viết: Lm. Gioan V Đnh Đệ
Nguồn : Gpquinhon
 

Nguồn : Website GP Quy Nhơn

  

[Trở về đầu trang ]