Giáo phận Quy Nhơn

Giáo xứ Đồng Tre
 

Lược sử Giáo xứ Đồng Tre Nguồn : Trang Web Giáo hạt Phú Yên I. VỊ TRÍ ĐỊA LÝ : Giáo xứ Đồng Tre là một giáo xứ thuộc miền núi tỉnh Phú Yên bao trọn huyện Đồng Xuân . Phía Bắc giáp huyện Vân Canh tỉnh Bình Định, phía Nam giáp huyện Sơn Hoà, phía Tây giáp Phú Bổn tỉnh Gia Lai, phía Đông giáp huyện Sông Cầu và huyện Tuy An. “ Tiếng đồn chợ Xẩm nhiều khoai, Đất Đỏ nhiều bắp, La Hai nhiều đường”. La Hai là thị trấn của huyện Đồng Xuân, trên tuyến Liên Tỉnh lộ số 06 từ thị trấn Chí Thạnh của huyện Tuy An lên đến La Hai chừng 17km. Từ chân cầu xe lửa La Hai theo đường tỉnh lộ số 02 về hướng Tây chừng 12 km sẽ đến nhà thờ Đồng Tre, thuộc Xóm Trường xã Xuân Phước. Nhà thờ Đồng Tre hôm nay không mang vẻ cổ kính , không đường nét tân thời, nhưng đã rêu phong. Bởi lẽ, nhà thờ cũ trên một gò cao dưới chân núi Tân Hiệp thể hiện bề dày lịch sử của Đồng Tre đã bị chiến tranh phá hủy hoàn toàn. Nhà thờ hôm nay nguyên là những lớp học được dùng làm nơi thờ phượng trong thời chiến tranh và vẫn tiếp tục cho đến ngày hôm nay như đang chờ ngày tân tạo. II. ĐÔI DÒNG LỊCH SỬ : Vào đầu thế kỷ XVIII, các nhà truyền giáo vùng Phú Yên đặt trụ sở bên bờ miền xuôi của sông Kỳ Lộ : Chợ Mới, nằm bên bờ nhánh sông chảy ra đầm Ô-Loan thuộc Hội Thừa Sai Paris ( M.E.P) và Phong-lua ( Phường Lụa) ở đầu nhánh sông , cách Chợ Mới hơn 01 km thuộc các nhà truyền giáo của Thánh Bộ ( B.A.V.H. No.4, p.208-209). Dòng nước sông Kỳ Lộ từ miền ngược đã chảy qua vùng đất giáo xứ Đồng Tre trước khi ra cửa biển Tiên Châu và đầm Ô-Loan để trở về với đại dương. Trong khi dòng nước trong xanh của sông Kỳ Lộ lững lờ, thinh lặng, hữu tình xuôi dòng ra biển cả đã âm thầm mang lại sức sống hữu hạn cho sinh linh, thì lòng nhiệt thành các nhà truyền giáo lại ngược dòng lên miền cao tung gieo hạt giống sự sống vĩnh hằng. Trong danh sách các nhà thờ, nhà nguyện năm 1747 do cha Guillaume Rivoal ghi thì Soi-re ( Suối Ré) có 20 giáo dân. Trong báo cáo của Đức Cha Stêphanô Thể năm 1850 có ghi : Đồng Tre 225 tín hữu, Bến Buôn 282, Tân Hội 367, Xóm Vườn 37 (Xuân Sơn Bắc ). Trong báo cáo của Đức Cha Van Camelbeck gởi về Hội Thừa Sai Paris năm 1885 có nhắc đến Bến Buôn, một họ đạo đã bị phong trào Văn Thân tàn phá. Suối Ré, Bến Buôn ,Tân Hội, Xóm Vườn là những giáo điểm thuộc vùng đất giáo xứ Đồng Tre ngày nay. Tại Suối Ré cũng như tại Đồng Tre vẫn còn di tích mả các Vị Tử Đạo. Hàng năm, vào tháng Các Đẳng Linh hồn, giáo dân vẫn còn đi viếng và tảo mộ. Năm 1887, vùng truyền giáo miền núi Phú Yên có cha Guitton ở tại Cây Da, năm 1888 cha Guitton về Hoa Vông, cha Phêrô HUỀ về Cây Gia thay thế và làm phụ tá cho cha Lacassagne vừa mới đến Mằng Lăng. Lúc bấy giờ cha Lacassagne phụ trách vùng phía Bắc và Miền núi Phú Yên. Theo lời truyền tụng, sau Văn Thân khu vực Đồng Tre chỉ còn sống sót 17 gia đình công giáo. Năm 1895 vùng truyền giáo miền núi nầy do cha WENDLING ( Cố Linh) đảm nhiệm. Năm 1897, sau khi hoàn thành ngôi nhà thờ mới ở Trà Kê, cha Wendling được giao phó trách nhiệm cả khu vực Đồng Tre ( Fiche individuelle de Wendling). Năm 1901 đến năm 1918 cha Jean Marie François PORCHER thay thế cha Wendling. Lúc bấy giờ khu vực Trà Kê – Đồng Tre không có đường lớn, chỉ có những đường mòn nối kết nhiều xóm với nhau. Năm 1905, Đức Cha Grangeon bổ nhiệm cha Vêrô GIẢNG về phụ tá cho cha Porcher. Sau đó cha Porcher giao Trà Kê-Cây Da cho cha phụ tá, ngài xuống xây dựng Đồng Tre, ngài ở lại tại Đồng Tre từ tháng 8 năm 1905 đến tháng 9 năm 1918. Trong thời gian nầy ngài củng cố đoàn chiên, xây dựng nhà thờ ở chân núi Tân Hiệp. Chúa Nhật, ngày 08 tháng 03 năm 1914 Đức Cha Jeanningros làm phép ngôi nhà thờ mới nầy. Cha Porcher rất hạnh phúc khi nói đến các tín hữu ở Đồng Tre và rất thương nhớ họ khi ngài được lệnh đổi đi nơi khác. ( Fiche individuelle de Porcher ; M.m. April 1927, p.34) . Trong sổ tất niên của giáo phận Qui Nhơn từ năm 1910 thì vùng Phú Yên có 04 giáo xứ : Mằng Lăng, Đồng Tre, Hoa Vông và Tịnh Sơn. Như thế, từ đây ta có thể gọi Đồng Tre là một giáo xứ vì đã có linh mục ở thường xuyên lâu năm và có những họ đạo đã họp thành cộng đoàn tín hữu sốt sắng sống động : Đồng Tre, Suối Ré, Tân Hội, Suối Mây, Suối Trầu, Bến Buôn. Tiếp nối cha Porcher là các cha sở Việt Nam : Từ 1919 đến 1945 : Ngày 11/12/1918 cha Porcher được bổ nhiệm làm cha sở Hoa Vông, lúc bấy giờ cha Dung là cha phó của cha Porcher đang ở tại Trà Kê được bổ nhiệm làm cha sở Trà Kê kiêm nhiệm Đồng Tre. Cha Phêrô Lê Châu ( quê Gia Hựu) làm cha sở Đồng Tre 1919 - 1923, sau khi cha Châu đi nhận nhiệm sở mới, cha Dung kiêm nhiệm Đồng Tre, có cha phụ tá ở tại Đồng Tre: Cha Toma Đoán 1923, cha Phêrô Lê Vĩnh Phước 1924 – 1926 (Mm. 11/1919, 6/1923, 1924). Sau thời gian nầy có các cha sở ở tại Đồng Tre: Cha Phêrô Nho, cha Thiện, cha Phêrô Nguyễn Kỳ Hội. Từ 1945 đến 1955 : Sự ổn định và phát triển trong giai đoạn nầy không lâu, khắp nơi chìm trong lửa đạn của chiến tranh. Giáo phận Qui Nhơn, bao gồm một dãi Miền Trung với các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên là nơi chiến tranh ác liệt . Sinh hoạt xã hội cũng như giáo hội bị ảnh hưởng nặng nề. Giáo xứ Đồng Tre cũng không nằm ngoài bối cảnh đó : Nhà thờ bị bom đánh sập; giáo dân luôn phải tản cư, lánh nạn; linh mục quản xứ thường xuyên vắng bóng (Nhiều lúc chỉ có Cha sở Sông Cầu hoặc Mằng Lăng kiêm nhiệm từ xa). Thời gian nầy chủ yếu duy trì sinh hoạt ở những nơi có giáo dân tập trung đông như Đồng Tre, Suối Ré. Các giáo điểm vùng sâu, vùng xa như Suối Mây, Suối Trầu thì hoặc tập trung lên Trà Kê, Cây Gia, hoặc về Đồng Tre. Hai họ Tân Hội, Bến Buôn cũng còn sinh hoạt nhưng chỉ có một ít giáo dân. Trong thời gian nầy có 02 cha sở : - Cha Gioakim Nguyễn Thanh Liêm.   - Cha Phêrô Nguyễn Đức Mân   (Trong thời nầy có hai Thầy ĐCV giúp mục vụ: Thầy Phêrô Huỳnh Kim Lăng (Cha già Lăng bây giờ đang nghỉ hưu tại TGM Qui Nhơn), và Thầy Phaolô Huỳnh Ngọc Cảnh (Cha già Cảnh đang nghỉ hưu).   Từ 1955 đến 1975 Trong giai đoạn đầu của thời nầy, tức khoảng thập niên 50 - 60 (từ năm 1957-1963), giáo xứ Đồng Tre có những bước phát triển đáng kể. Đặc biệt nhất đó là phong trào tòng giáo của anh em lương dân, nhất là anh em Dân tộc ít người. Theo thống kê của Giáo phận Qui Nhơn năm 1959, thì nhân số tín hữu Đồng Tre lúc ấy là 5.000. Trong toàn giáo xứ, rải rác trong các xã thuộc huyện Đồng Xuân đều có cộng đoàn sinh hoạt cùng với nhà nguyện đơn sơ để đáp ứng nhu cầu mục vụ và đời sống đức tin. Từ những cộng đoàn gần Đồng Tre như Thánh Giá, Xóm Mới, Phú Hội , Phước Hiệp… cho đến những nơi xa như Suối Mây, Tân Lương, Tấn Binh, Suối Trầu, Suối Cối, Kỳ Lộ, Đa Lộc, Xuân Sơn, La Hai… gần như nơi nào cũng có nhà nguyện và sinh hoạt rất sinh động. Nhưng rồi thời ổn định và phát triển đó lại nhường chỗ cho bất ổn của chiến tranh. Hầu hết các nhà nguyện bị tàn phá, các cộng đoàn tan rã: Một số đông tín hữu bỏ đạo, một số không ít di tản đi nơi khác. Đặc biệt, các cộng đoàn anh em Dân Tộc ít người tứ tản chạy về sống tạm bợ trong các khu tị nạn để rồi tản mác lần về lại núi rừng và xa rời vốn liếng đức tin ít ỏi mới vừa tiếp nhận. Sinh hoạt mục vụ của Đồng Tre, chủ yếu tập trung và duy trì thường xuyên tại Đồng Tre, Suối Ré và La Hai. Tuy vậy, cũng không ít lần, giáo dân tại Đồng Tre, Suối Ré đã bồng bế sơ tán xuống La Hai để tránh bom đạn chiến tranh. Riêng tại Đồng Tre, từ năm 1972, vì thường xuyên bị đe doạ bởi đạn pháo của chiến cuộc, việc cử hành phụng vụ, kinh nguyện phải cử hành tại ngôi nhà trường cách nhà thờ chính về phía Đông-Bắc khoảng 600 mét. Kể từ sau năm 1975, nơi đây trở thành nhà thờ chính của giáo xứ. Trong thời gian yên bình sinh hoạt mục vụ của Đồng Tre vẫn còn trãi rộng trên toàn huyện Đồng Xuân. Tuy nhiên, sau năm 1963 sinh hoạt mục vụ chỉ còn tại hai địa điểm chính : Đồng tre và La Hai. Mỗi nơi đều có nhà nguyện tạm thời để giáo dân sớm hôm kinh nguyện và hiệp dâng thánh lễ. Trong thời gian nầy có các cha sở : 1 - Cha Giuse Tô Đình Sơn (1954 - 1955) + 2 - Cha Phaolô Nguyễn Thanh Bình (1955 - 1957) 3 - Cha Antôn Hồ Ngọc Hạnh (1957 - 1958) + 4 - Cha Giuse Phan Văn Hoa (1958 - 1967) + 5 - Cha Phêrô Phan Anh Thụ (1967 - 1971) + 6 - Cha Micae Nguyễn Tri Phương (1971 - 1975) Trong ký ức của giáo xứ, có lẽ ba linh mục quản xứ sau đây đã để lại một dấu ấn sâu đậm nhất : Cha Phaolô Nguyễn Thanh Bình, Cha Giuse Phan Văn Hoa và Cha Phêrô Phan Anh Thụ. Cả ba Vị Mục Tử nầy đã có nhiều sáng kiến và nỗ lực mục vụ, đặc biệt là công cuộc truyền giáo, thiết lập các giáo điểm và xây dựng nhiều nhà nguyện cho các cộng đoàn vùng sâu vùng xa (trong thời điểm chiến tranh chưa bùng nỗ và lan rộng). Đặc biệt, Cha Giuse Phan Văn Hoa đã mở ra phong trào truyền giáo cho các anh em Dân Tộc ít người. Ngoài ba linh mục đó, thời gian nầy cũng để lại một hình ảnh, một mẫu gương tông đồ giáo dân đáng khâm phục đó là Ông Biện Kính, tức Cụ J.B Nguyễn Nhường, một Chức việc và là một giáo lý viên đã giúp công việc mục vụ qua liên tiếp mấy đời cha sở : Cha Bình, Cha Hạnh, Cha Hoa… Có một điểm độc đáo nơi cụ là nói rành tiếng Dân Tộc, nên đã từng được chỉ định đi dạy tân tòng cho nhiều anh chị em Dân Tộc khắp nơi trong giáo xứ. Cụ đã qua đời năm 1999, hưởng thọ trên 90 tuổi.  Từ 1975 đến nay : Kể từ khi hoà bình được tái lập, giáo xứ Đồng Tre một lần nữa "làm lại từ đầu". Giáo dân từ các khu tạm cư lần lượt trở về vườn xưa đất cũ, chủ yếu tập trung ở hai khu vực Đồng Tre và Suối Ré. Kể từ ngày mồng 08 tết Nguyên Đán năm 1979, Đồng Tre lại có dịp gia tăng con số tín hữu nhờ cộng đồng công giáo vùng Cam Ranh đi xây dựng vùng kinh tế mới Đa Lộc, một nơi mà từ thập niên 50-60 đã từng ghi dấu một cộng đoàn giáo dân. Vào ngày 27/05/1993, Đa Lộc đã vinh dự đón tiếp Đức Giám Mục giáo phận Phaolô Huỳnh Đông Các về khánh thành nhà thờ mới do cha Giuse Trương Đình Hiền xây dựng và ban phép Thêm sức cho trên 100 thiếu nhi và người lớn của giáo xứ. Vì nhà thờ nầy được xây dựng có tính tạm thời nên cha Antôn Nguyễn Huy Điệp đã khởi công xây lại nhà thờ mới khang trang, kiên cố. Ngày 29/01/2004 Đức Cha Phêrô Nguyễn Soạn chủ tế lễ khánh thành nhà thờ cùng với 40 linh mục đồng tế, một số Tu sĩ và khoảng 1000 giáo dân rải rác từ các giáo xứ cùng về hiệp dâng thánh lễ. Hiện nay giáo xứ Đồng Tre có các cộng đoàn chủ yếu : Cộng đoàn Đồng Tre, cộng đoàn Thánh Giá - Xóm Mới, cộng đoàn Suối Ré và cộng đoàn Đa Lộc. Bốn cộng đoàn nầy tập trung sinh hoạt tại ba nhà thờ : Nhà thờ Đồng Tre thuộc xã Xuân Phước; nhà thờ Suối Ré thuộc xã Xuân Quang 3; nhà thờ Đa Lộc thuộc xã Đa Lộc. Riêng hai giáo điểm La Hai và Phước Huệ tập trung sinh hoạt tại Suối Ré. Trong thời gian nầy có các cha sở : - Cha Phêrô Bùi huy Bích (1975 - 1992 ) + Cha thường xuyên ở tại Suối Ré, hằng tuần đến Đồng Tre dâng thánh lễ Chúa Nhật. Cha đã qui tụ, củng cố, từng bước ổn định, phát triển và dẫn đưa đời sống giáo xứ vượt qua những khó khăn. Cha đã thiết lập một quan hệ đạo - đời thật gắn bó, thân mật, hoà hợp qua cách sống bình dân, giản dị, chất phác, vui tính và cởi mở đón nhận, giúp đỡ mọi người…Cha quả là một gương mẫu và chứng từ rõ nét về đời sống Mục Tử và loan báo Tin Mừng. Tiếc thay, cha đã sớm về với Chúa ngày 27 tháng 07 năm 1997, khi về quản xứ Mằng Lăng mới được 5 năm. - Cha Giuse Trương Đình Hiền (từ 10/03/1992 – 14/04/2002) Cha thường xuyên ở tại Đồng Tre, từng bước ổn định cơ sở khu vực nhà thờ và nhà xứ, Cổ võ ơn gọi tu trì, xây nhà hưu tiếp nhận những người già neo đơn, xây lại nhà thờ Suối Ré, tổ chức phụng vụ và sinh hoạt giáo lý đi vào nề nếp. - Cha Antôn Nguyễn Huy Điệp (từ 14/04/2002…..) Trong thời gian cha Hiền và cha Điệp làm cha sở có thầy Tôma Nguyễn Công Binh ( quê Hội tín, Mằng Lăng) đến giúp xứ và đã thụ phong linh mục ngày 25/04/2002. Hiện nay làm cha phó Đồng Tre. III. CÁC LINH MỤC VÀ TU SĨ XUẤT THÂN TỪ ĐỒNG TRE 1. Các linh mục : 1 Gioan B.t. Nguyễn Khắc Trung  Chết 2 Phêrô Nguyễn Đình Tịch Chết 3 Phêrô Nguyễn Quang Báu Hiện ở tại Chủng Viện Làng Sông 4 Phanxicô Phạm Đình Triều Hiện làm cha phó giáo xứ Đông Mỹ 2. Các Tu sĩ : 1  Anna Lê Thị Bích Ngọc Giáo họ Đồng Tre Dòng Đức Bà Truyền Giáo 2.  Maria Phan Thị Tuyết Nhung Giáo họ Đa Lộc Dòng MTG Qui Nhơn. 3.  Madalena Trần Thị Ánh Hồng Giáo họ Đa Lộc Dòng MTG Qui Nhơn   3. Chủng sinh, đệ tử : 1 Phêrô Nguyễn Xuân Bá Giáo họ Đa Lộc Chủng sinh ĐCV Sao Biển Nha Trang. 2 Anna Võ Thị Hoàng Oanh Giáo họ Đồng Tre Đệ tử Dòng Phaolô de Chartres 3 Anna Phạm Thị Huyền Linh Giáo họ Đồng Tre Tập viện Dòng MTG Qui Nhơn. Với bề dày lịch sử hàng trăm năm của một Giáo xứ, đó là vấn đề thời gian, mà dù muốn hay không, thời gian vẫn cứ từng bước qua đi; nhưng Giáo xứ đã tồn tại và không ngừng hiện diện như một chứng tích của niềm tin vào Thiên Chúa, đó mới là điều quan trọng. Trong quá trình thăng trầm và biến đổi của Giáo xứ Đồng Tre, chính sự hiện diện, góp sức của các vị mục tử và giáo dân, đã tô điểm nên những trang sử đầy lòng kiên trung và phó thác, và quả thật, sự kiên trì và phó thác vào Thiên Chúa không bao giờ không phát sinh hoa quả. Giáo xứ Đồng tre hôm nay vẫn hiện diện như một chứng nhân của Tình yêu Thiên Chúa, với những con người đã và đang nỗ lực sống niềm tin trong mọi hoàn cảnh, mang theo một Sứ mạng rao giảng Tin Mừng không bao giờ được ngơi nghỉ. Vững tin vào Cha trên Trời, noi gương các bậc tiền nhân, chúng ta hãy viết tiếp những trang sử niềm tin này… Nguồn : Trang Web Giáo hạt Phú Yên ..................................... Hiện Tình Giáo xứ Đồng Tre năm 2014 Xem : "Hiện Trạng Giáo Phận Quy Nhơn 2014"

[Trở về đầu trang ]