Giáo họ Cừa thuộc giáo xứ Quy Hậu, hạt Bảo Nham, sau hơn 50 năm hình thành và phát triển, hôm nay mới thực sự được mang tên một giáo họ với đầy đủ những tính chất và tư cách của một giáo sở có quyền lợi và nghĩa vụ như hàng trăm giáo họ khác trong giáo phận.

Ngược dòng thời gian trở về với những ngày đầu phôi thai, chúng ta mới thấy được cả một quá trình từ việc gầy dựng ban đầu đến những thăng trầm trôi nổi theo dòng thế sự và hôm nay là thành quả vẻ vang của một họ đạo. Ai đó đã nói rằng: Chiến đấu không gian lao thì chiến thắng chẳng vinh quang. Và khi mừng vui đón nhận một thành quả người ta cũng ghi nhận quá trình dẫn đến vinh quang đó là chủ yếu.

Hôm nay chúng ta cũng cùng ngắm lại vóc hình của giáo họ Cừa qua chặng thời gian từ khi ra đời cho đến ngày trưởng thành. Theo sử liệu của cha Phaolô Nguyễn Đức Vĩnh ghi lại trong Bản Lược Sử Giáo Họ Cừa thì từ năm 1954 đã có một nhóm tín hữu nhỏ bé với 4 người từ miền xuôi lên định cư lập nghiệp tại đây, đó là gia đình ông Phaolô Lê Văn Ba, ông Phêrô Nguyễn Thái Quý, ông Phêrô Tạ Bửu Quang và bà Anna Nguyễn Thị Lý. Các gia đình làm ăn ổn định và phát triển dần, chẳng mấy chốc Cừa đã trở nên máu thịt quê hương của họ. Họ quyết tâm giữ đạo, không để mất đức tin trong một bối cảnh xã hội nhiều thử thách và với một điều kiện khó khăn cách trở để đến được với Chúa nơi nguyện đường. Hằng tuần nếu đi lễ phải đi bộ, lội qua sông Con về nhà thờ xứ cách khoảng 12km.

Đến năm 1960 một số bà con Việt kiều từ Thái Lan về như gia đình ông Phêrô Sin, ông Phêrô Hân và ông Phêrô Vinh, các gia đình này tuy sống trên nước bạn, tha phương cầu thực gặp phải những khác lạ về phong tục tập quán và ngôn ngữ, nhưng vẫn giữ vững lập trường đạo Chúa và cốt cách của con người Việt Nam, nên khi về định cư tại đây cũng thể hiện đúng trách nhiệm con dân của Chúa, lúc này cha Phaolô Cao Đình Thuyên quản xứ, nay là Giám mục giáo phận.

Năm 1968 có thêm hai hộ từ xứ Đông Tháp lên lập nghiệp, là gia đình bà Anna Nguyễn Thị Hoa, ông Phêrô Nguyễn Văn Quyền. Đến năm 1975 có gia đình ông Phêrô Bường, ông Đaminh Thiện từ xứ Báo Đáp, Nam Định vào sinh sống ở đây, lúc này cuộc sống còn vất vả, phải mưu sinh bằng đủ mọi nghề như buôn bán, chăn nuôi, nhuộm quần áo v.v…

Năm 1986, cha Gioan Nguyễn Văn Tuệ quản xứ, ngài chọn Thánh Phanxicô Xaviê làm quan thầy cho giáo họ Cừa. Hàng năm lễ quan thầy được tổ chức tại nhà thờ xứ. Đến năm 1989, lần đầu tiên mừng lễ bổn mạng tại mảnh đất Cừa này. Lúc bấy giờ gia đình ông Quang cho mượn đất và xây một ngôi nhà nguyện với diện tích khoảng 25m2.

Suốt một chuỗi ngày dài đầy vất vả nhưng cũng là chặng thời gian đong đầy hồng ân, năm 2000 Bề trên giáo phận đã sai cha Phaolô Nguyễn Đức Vĩnh về với giáo xứ Quy Hậu. Ngài bắt đầu canh tân trên toàn xứ, ngài đã lưu tâm đặc biệt đến họ Cừa. Cứ hai tuần cha Phaolô dâng lễ Chúa Nhật một lần, từ đó mọi người trong vùng Cừa xưng tội rước lễ được đều đặn, bà con lương giáo đoàn kết bên nhau. Đến nay giáo họ Cừa đã có gần 60 hộ gia đình với 300 nhân khẩu. Hiện nay các mặt sinh hoạt đạo đời đã được hội nhập. Đây là thành quả của những nỗ lực trong việc mục vụ không biết mệt mỏi của cha Phaolô Nguyễn Đức Vĩnh. Và năm 2008, cha Phaolô làm tờ trình lên Đức Cha và được Bề trên giáo phận chấp thuận, được sự ủng hộ của chính quyền các cấp, cấp Quyết định thành lập giáo họ.

Hôm nay quả là một ngày đáng khắc cốt ghi tâm nơi 300 con người của giáo họ Cừa. Đã hơn 8 giờ sáng nhưng nơi miền sơn cước này vẫn còn chìm trong sương mù. Lần đầu đến thị tứ Cừa với những ngỡ ngàng xa lạ của một người từ miền xuôi lên, tôi nhận thấy nơi đây có một nhịp độ phát triển khác xa với trí tưởng tượng của mình. Đã từng biết đến ngói Cừa nhưng chưa một lần đặt chân đến xóm Cừa. Nằm cạnh con đường 545 nối từ thị trấn Lạt, huyện Tân Kỳ lên thị xã Thái Hòa, huyện Nghĩa Đàn, giáo họ Cừa thuộc địa bàn xã Nghĩa Hoàn trải dài trên cả ba xóm: xóm Thắm, xóm Cừa và xóm Việt Tiến.

Từ 8 giờ 30’, Thánh lễ thành lập giáo họ Cừa bắt đầu, cha Phaolô Nguyễn Đức Vĩnh khai mạc bằng lời giới thiệu thành phần tham dự buổi lễ, lý do buổi lễ và long trọng giới thiệu giáo họ có thêm 4 thành viên mới gia nhập gia đình Giáo Hội qua Bí tích Rửa Tội và Thêm Sức cùng được cử hành trong Thánh Lễ hôm nay. Cùng với sự đặc biệt của buổi lễ khai sinh giáo họ hôm nay, sự kiện giáo họ có thêm 4 người con được gia nhập vào Hội Thánh Chúa là một hồng ân quý báu và có thể nói Thánh Phanxicô Xavie, vị Thánh được coi là người đứng hàng đầu trong công cuộc truyền giáo, đã bầu cử đắc lực cho công cuộc cao cả, phản ảnh đặc tính cốt yếu của Giáo Hội nơi giáo họ Cừa. Tiếp theo đó, ông Phêrô Nguyễn Hồng Sơn đọc Lược Sử Giáo Họ Cừa.

Thánh lễ do Đức Cha Phaolo Maria chủ sự, 9 linh mục trong và ngoài hạt Bảo Nham đồng tế và khoảng gần 1000 người cả giáo dân và lương dân cùng tham dự.

Đã bao nhiêu năm trôi qua, rất nhiều khó khăn gian khổ nhưng cũng rất nhiều ân huệ, nhiều an ủi của Thiên Chúa nhân lành tuôn đổ xuống trên chúng ta. Nhìn lại quá khứ chúng ta thấy rằng, Thiên Chúa làm nên mọi sự đều sinh ích cho những kẻ Người yêu thương. Rất có thể quá khứ thương đau đã làm hao mòn sinh lực và cạn kiệt niềm tin nơi chúng ta đối với Thiên Chúa Tình Yêu, nhưng nếu bình thản nhìn lại và công bằng khách quan mà đánh giá, thì chúng ta không thể phủ nhận tình thương của Chúa. Giáo họ Cừa cũng đã, đang sống với những tâm trạng đó. Dòng thời gian mà cộng đoàn tín hữu nơi đây đã trải qua là một thể nghiệm sống động cho niềm tin son sắt vào một Thiên Chúa nhân lành.

Khởi đi từ tính hiệp nhất nên một của Giáo Hội trong cùng nhiệm thể Chúa Kitô, Đức Cha Phaolô đã kêu gọi mọi thành viên trong giáo họ phải biết lo dồn sức đồng tâm hiệp lực để xây dựng, để bảo vệ, để củng cố và tăng triển sự hiệp nhất trong giáo họ “sau ngày sinh chững chạc”. Vì là cộng đoàn thánh thiện được mời gọi để nên Thánh, nên mọi thành viên trong giáo họ cần có quyết tâm đi theo chí hướng nên trọn lành như Lời Chúa đã kêu mời: Anh em hãy nên trọn lành như Cha anh em trên Trời là Đấng trọn lành”. Công đồng Vatican II cũng đã dạy: Mọi Kitô hữu dù ở địa vị nào cũng đều được Chúa kêu gọi đạt để tới sự trọn lành. Và đây là ý nghĩa “tiền định” căn bản nhất mà Thánh Phaolô muốn nói tới chứ không phải hiểu như Tiền định thuyết của Thệ phản giáo đã cắt nghĩa.

Từ nay Cừa không chỉ là địa danh được biết đến chỉ có gạch ngói mà còn có sự xuất hiện của một cộng đồng giáo dân với một giáo họ tọa lạc nơi đây, như lời của ông Chủ tịch HĐMV giáo họ phát biểu lời cám ơn sau Thánh lễ. Cừa của một địa danh sản xuất gạch ngói đã làm thay đổi rất nhiều bộ mặt dân cư nơi đây: “Có nhiều hộ làm ăn giỏi, có lò ngói riêng, có ô-tô… và con cái học hành tấn tới đỗ đạt…”. Nay Cừa còn được nói đến là một họ đạo với nhiều hứa hẹn mở ra những triển vọng phát triển về mọi mặt cả về đời sống đạo và đời sống vật chất nơi địa bàn miền núi cách xa trung tâm giáo phận.