Đã hơn 100 năm qua, ước mơ của nhóm người lênh đênh trên sóng nước đã trở thành hiện thực. Mảnh đất bị xem là "lưu đày" này giờ đã thành một dân lớn mạnh, hùng cường. Như dân Ixraen xưa, họ mong muốn có riêng một đất, một xứ, một đền thờ để thờ phượng Chúa cho phải đạo và để dân Chúa được lớn mạnh giữa chư dân. Mong muốn chính đáng đó đã thôi thúc họ đi tìm Thánh ý Chúa và họ đã bày tỏ ước mơ muốn trở thành một giáo xứ của mình với Bề trên giáo phận.

Bao năm tháng đời chờ hôm nay ngày lịch sử đã đến, 05/7/2008, Đức Giám Mục Phaolô Maria Cao Đình Thuyên cấp quyết định thành lập giáo xứ Lộc Thủy, tách từ giáo xứ mẹ Thanh Dạ.

Gieo trong lệ sầu…

Với chiếu chỉ Phân Tháp của triều đình Tự Đức, đã dồn người Kitô hữu trên dải đất chữ S thân thương này vào thế lựa chon một mất một còn với niềm tin của mình. Trong thử thách cam go này, có một nhóm người phải lênh đênh trên mặt sông Mai Giang để tránh sự truy lùng của quân lính triều đình, đồng thời để kiếm nghề sinh sống.

Lênh đênh trên sóng nước, cuộc sống như con thuyền không bến đỗ, rày đây mai đó, đã đưa họ đến với dòng sông Cồn Tro (Quỳnh Bảng ngày nay). Thật là ý Chúa nhiệm mầu, sau cơn mưa trời lại sáng. Giông bão qua đi, những người lánh nạn đã không trở lại quê cũ nữa, họ đã nhận ra Thánh ý Chúa muốn cho họ định cư ở nơi này. Trong gian truân họ đã kêu cầu Chúa, trong an vui họ đã cất tiếng ngợi khen Ngài. Niềm tin Kitô giáo trong những con người làm nghề chài lưới mộc mạc, đơn sơ nhưng kiên vững này, đã được tôi luyện qua gian nan thử thách và giờ lại càng lớn mạnh hơn. Ngay sau khi định cư trên đất liền, họ đã nghĩ ngay đến việc thành lập một giáo họ. Và ý nguyện đẹp lòng Chúa này mau mắn được thành hiện thực.

Năm 1898, Cha Quy phụ trách giáo xứ Thanh Dạ, đã cho thành lập "xóm giáo" và bầu ông Hoàng Nghi làm trưởng xóm. Ngay lúc đó họ cùng nhau bắt tay xây dựng một ngôi nhà nguyện để thờ phượng Chúa trong những lúc đầu hôm sớm mai. Chưa được bao lâu thì ngôi nhà nguyện này bị sập. Nhưng không sờn lòng, họ lại cùng nhau dựng lại một ngôi nhà nguyện khác, cùng bằng mái tranh vách đất như ngôi nhà nguyện đầu tiên, để cử hành các nghi lễ phụng tự.

Nhóm người lênh đênh sông nước đó đã trở thành tổ phụ của giáo họ Lộc Thủy. Trải qua bao thời gian, với những thăng trầm trôi nổi, giáo họ Lộc Thủy ngày một kiên vững trong Đức tin và cường thịnh trong đời sống kinh tế. Ước mong của mọi người là có một ngôi nhà nguyện khang trang hơn đã được đền đáp. Năm 1913, sau khi quyết định làm nhà thờ mới, giáo họ Cự Tân đã tặng ngôi nhà thờ cũ cho xóm giáo Cồn Tro. Đây là ngôi nhà nguyện thứ 3, một ngôi nhà nguyện đầy tình yêu thương huynh đệ.

Năm 1914 giáo xứ Thanh Dạ được tách từ xứ mẹ Cẩm Trường. Cha Nguyễn Tấn I làm chánh xứ Thanh Dạ, đã cho xóm Cồn Trò nhập vào giáo xứ Thanh Dạ. Năm 1935, Cha Nguyễn Tấn II chánh xứ Thanh Dạ, đã quyết định cho xóm giáo Cồn Tro chính thức trở thành giáo họ với danh xưng là giáo họ Lộc Thủy và nhận tước hiệu Đức Mẹ Vô Nhiễm Nguyên Tội làm quan thầy.

Năm 1938, Cha Phùng Viết Mỹ, phó xứ Thanh Dạ đã đồng ý cho giáo họ Lộc Thủy nhận tước hiệu Thánh Phêrô làm quan thầy để phù hợp hơn với hoàn cảnh làm nghề chài lưới của giáo dân trong họ.

Dù mới thành lập, nhưng do hoàn cảnh địa lý không thuận tiện cho việc đi lại, nên năm 1937 Cha Phêrô Khanh, quản hạt Thuận Nghĩa, đã lập sở truyền giáo tại Hạ Lân (Quỳnh Liên). Ngài đã xin Đức Cha cho tách hai họ của giáo xứ Thanh Dạ là Xuân An và Lộc Thủy để nhập vào giáo họ Hạ Lân mới, lập thành giáo xứ Hạ Lân. Lúc bấy giờ, do điều kiện lịch sử với nhiều biến động xã hội đã xẩy ra vào thời điểm đó (1954) đã làm tan rã giáo xứ Hạ Lân. Giáo họ Lộc Thủy lại trở về với xứ mẹ Thanh Dạ.

Năm 1960, Cha Lê Hữu Cát quản xứ Thanh Dạ đã cùng giáo dân họ Lộc Thủy bắt tay vào xây dựng ngôi nhà thờ mới. Nhưng do hoàn cảnh lịch sử tác động và điều kiện tự nhiên bất lợi, công trình xây dựng nhà thờ đã gặp rất nhiều trở ngại. Khó khăn chồng chất khó khăn, khi công trình còn dang dở thì năm 1971 Cha Lê Hữu Cát buộc phải ra đi. Nhưng thánh ý Chúa đã vượt thắng tất cả, Ngài không hề bỏ rơi con cái mình, đặc biệt là trong hoàn cảnh khó khăn nhất.

Năm 1973, Cha Phêrô Trần Văn Ngoạn về quản xứ Thanh Dạ lại tiếp tục công trình, nhưng công trình chưa được hoàn thành thì Chúa đã gọi Ngài về. Và công việc xây dựng ngôi thánh đường thứ tư này đã không được hoàn thành như mong muốn.

Nhưng với lòng nhiệt thành, trung tín và kiên trung trong Đức tin của đoàn con cái giáo họ Lộc Thủy, nên Chúa đã định liệu cho cách khác.

Năm 1994, Cha Phêrô Nguyễn Văn Bá về quản xứ Thanh Dạ, đã cùng giáo họ Lộc Thủy quyết định xây dựng ngôi nhà thờ mơi trên một nơi khác, ý nguyện đó đã được Chúa thương chúc lành. Ngày 01/04/1996, ngôi Thánh đường mới được khơi công xây dựng. Với tinh thần đoàn kết, hy sinh, cần cù chịu khó của toàn thể thành phần dân Chúa trong giáo họ cùng với sự giúp đỡ của ân nhân xa gần, sau hơn 2 tháng, ngày 06/7/1996, Đức Cha đã về dâng Thánh lễ tại giáo họ và chủ sự lễ đặt viên đá xây dựng ngôi thánh đường thứ 5 của giáo họ Lộc Thủy. Đến ngày 04/7/2000 ngôi Thánh đường đã được khánh thành.

Niềm vui nối tiếp niềm vui. Ước mơ trở thành một dân riêng với một vùng đất độc lập và có ngôi một đền thờ như dân Ixraen xưa của giáo dân giáo họ Lộc Thủy đã được Chúa thương nhận lời. Dưới sự hướng dẫn của Cha quản xứ Thanh Dạ lúc bấy giờ là Cha FX Võ Thanh Tâm, Ban hành giáo họ đã làm đơn xin thành lập giáo xứ, lá đơn đề ngày 20/11/2003, sau 5 năm chờ đợi, vào ngày 05/7/2008 giáo họ Lộc Thủy nhận được quyết định thành lập xứ.

...Gặt trong hân hoan

Hôm nay, niềm vui như được nhân lên gấp bội trong tâm hồn mọi người, từ những cụ già đến các em nhỏ, từ những cô thiếu nữ trong trang phục áo dài truyền thống và chiếc nón dừa mang đậm nét duyên dáng Việt Nam đến những chàng thanh niên khôi ngô tuấn tú. Tất cả đã tạo nên những gam màu đa dạng trong khung cảnh rực nắng bình minh của bầu trời xứ đạo Lộc Thủy. Hôm nay là một ngày đáng ghi nhớ, như một kỷ niệm không bao giờ phai trong tâm trí mỗi người con của giáo xứ Lộc Thủy: Thánh Lễ mừng biến cố thành lập giáo xứ.

Nghi thức công bố Văn thư thành lập giáo xứ diễn ra trong Thánh lễ hồi 08h30 ngày 05/07/2008 tại nhà thờ Lộc Thủy.

Sau khi giới thiệu thành phần tham dự (gồm có Đức giám mục Phaolô Maria, vị chủ sự các nghi thức và Thánh lễ tạ ơn, 19 linh mục trong và ngoài giáo hạt Thuận Nghĩa, các nam nữ tu sĩ, chủng sinh, chính quyền địa phương các cấp, khách mời và cộng đoàn dân Chúa Lộc Thủy) linh mục Phêrô Trần Phúc Chính, Phó Chủ tịch Hội Đồng Linh mục giáo phận, quản hạt Thuận Nghĩa, được Đức cha Phaolô Maria ủy quyền, công bố Văn thư thành lập giáo xứ. Tân giáo xứ Lộc Thủy tách ra từ giáo xứ Thanh Dạ, với 1972 tín hữu.

Sau lời công bố thành lập giáo xứ, một tràng pháo tay bày tỏ niềm vui và lòng tri ân đối với Đức Cha của cộng đoàn dân Chúa giáo xứ Lộc Thủy đã vang lên không ngừng.

Không phải là những thú vui chóng qua hời hợt bên ngoài, niềm vui phải được lắng sâu và đọng lại trong tâm trí mỗi người, vì từ nay, như lời của Đức Cha Phaolô Maria, thì giáo xứ Lộc Thủy sẽ có tên trong sổ bộ của Tòa Thánh, và gần gũi cụ thể nhất là khắc sâu trong 1972 con tim của giáo xứ Lộc Thủy. Niềm vui đó phải được thể hiện trong Thánh lễ tạ ơn, tái diễn một biến cố quan trọng hơn - Hy lễ của Con Thiên Chúa - để trở thành nguồn mạch không bao giờ vơi, và từ đó làm trổ sinh muôn hoa trái ơn lành cho mỗi người.
Sự ra đời của giáo xứ Lộc Thủy, tách ra từ giáo xứ Thanh Dạ, được ví như sự son sẻ của bà Sara, bà Anna, vì xứ mẹ Thanh Dạ đã gần 100 năm nay chuẩn bị cho ngày mãn nguyệt khai hoa này, ngày đứa con đầu lòng chào đời. Đó là kết quả của bao lời cầu, bao hy sinh, hôm nay Lộc Thủy như một bông hoa tươi thắm, kết tinh của những ước nguyện, đã hé nụ dưới nắng sớm rực rỡ của khung trời "chưa tàn cuối hạ đã sang thu" nơi dải đất khúc ruột miền trung đầy nắng và gió này.

Trong bài giảng thánh lễ hôm nay, Đức Cha Phaolô Maria đã nói lên những đặc tính của một giáo xứ; Một giáo xứ phải thể hiện được là một cộng đoàn huynh đệ, ở đó tình yêu thương là chất kết dính tạo nên sự vững mạnh của cộng đoàn, như lời của Đức Thánh Cha Gioan XXIII: "Giáo xứ là giếng nước đầu xóm, nơi bà con đến để làm dịu cơn khát". Đức Cha đã trích dẫn bốn điểm căn bản của một giáo xứ cần phải có trong lời giáo huấn của Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II:

- Giáo xứ là một gia đình của Thiên Chúa
- Giáo xứ là một cộng đoàn nuôi dưỡng Đức tin của mọi người
- Giáo xứ là một cộng đoàn có tổ chức trật tự
- Giáo xứ phải là một cộng đoàn truyền giáo

Từ giáo họ Lộc Thủy đã trưởng thành giáo xứ Lộc Thủy, thời gian một trăm năm. Nhìn lại chặng đường lịch sử đó chúng ta thấy được những bước tiến vững mạnh, những thích nghi qua bao thăng trầm mà con người nơi đây phải gánh chịu. Sự lớn mạnh và cường thịnh của mảnh đất và con người nơi đây đã là một minh chứng sống động cho quảng thời gian vươn lên và trưởng thành đầy thử thách ấy.