Giáo Phận Vinh

Chứng nhân đức tin: Thánh Phêrô Lê Tuỳ, linh mục tử đạo

Phêrô Lê Tùy sinh năm 1773 tại Bằng Sở, Hà Đông, bị xử trảm ngày 11/10/1833 dưới đời vua Minh Mạng tại Quán Bàu, nay thuộc thành phố Vinh, Nghệ An.

Ngày 27.05.1900, đức Lêo XIII suy tôn cha Phêrô Lê Tùy lên bậc chân phước. Ngày 19-06-1988, đức Gioan Phaolô II tôn ngài lên hàng hiển thánh. Lễ kính vào ngày 11/10.

Nếu xưa trong Kinh Thánh có chuyện cụ già Eleazarô không thèm "giả bộ ăn của cúng" để được tha chết (2 Mc 6,18–28) th́ ở Việt Nam cùng có thánh Phêrô Lê Tùy không khai man ḿnh là y sĩ, không giấu chức vụ ḿnh là linh mục theo yêu cầu của quan địa phương, để được sống c̣n.

Như cụ già Do Thái xưa, cái chết của cha để lại cho giáo hữu Việt Nam và toàn cầu một lưu niệm sâu xa về đạo đức.

Phêrô Lê Tùy sinh trưởng trong một gia đ́nh nề nếp khá giả làng Bằng Sở, huyện Thanh Tŕ, phủ Thường Tín, Hà Đông, nay thuộc giáo phận Hà Nội.

Năm 1773, năm cậu mở mắt chào đời cũng là năm hai thánh linh mục Vinh Sơn Liêm và Castanẽda Gia lănh triều thiên tử đạo tại Hà Nội do án xử của chúa Trịnh Sâm.

Cảm kích trước tấm gương hào hùng ấy, khi cậu lớn lên, song thân đă lo liệu gởi cậu theo học tại chủng viện Nam Định. Trong những năm học, cậu tỏ ra rất thông minh, khôn ngoan và đạo đức.

Sau khi lănh chức phó tế, thày Phêrô được cử đi giúp Đức cha De la Mothe Hậu lo việc truyền giáo ở giáo phận Vinh. Năm 1800, thầy được thụ phong linh mục do đức cha Hậu.

Từ năm 1800 - 1817, làm phó xứ Đông Thành, Chân Lộc, rồi làm chánh xứ Đá Dựng, nay là giáo xứ Lập Thạch, giáo phận Vinh.

Cha Phêrô Tùy là một linh mục vui tính, hiền ḥa và rất nhiệt thành trong sứ vụ chủ chăn. Dù ở đâu, dù chức vụ nào, cha cũng luôn sốt sắng chu toàn nhiệm vụ của ḿnh. Đức cha Hậu đă có lần khen ngợi những đức tính và hoạt động của cha, ngài nói: "Không ai là không hài ḷng với cha Tùy".

Trong 30 năm liền, nhà truyền giáo Lê tùy hoạt động công khai đắc lực phục vụ giáo hội Việt Nam. Nhưng như mọi linh mục khác, từ khi vua Minh Mạng ra chiếu chỉ cấm đạo trên toàn quốc ngày 06.01.1833, cha phải hoạt động âm thầm trong bóng tối.

Ngày 25.6.1833, cha Tùy đến xức dầu cho một bệnh nhân gần chết ở họ Thanh Trai. Đây là một họ đạo nhỏ, chem giữa làng mạc của lương dân. Một nhóm người ngoại giáo đă bắt cha nộp cho quan huyện Thanh Chương.

Cha Lê Tuỳ bị bắt

Giáo hữu điều đ́nh bỏ tiền xin chuộc, nhưng quan đặt điều kiện cha phải khai ḿnh là thày thuốc, chứ không phải là linh mục. Cha Tùy cho rằng khai man như thế không tốt, nên khẳng khái từ chối.

Cha bị đóng gông áp giải về tỉnh đường Nghệ An. Suốt thời gian trong tù, lúc nào cha cũng giữ được nét vui tươi, hồn nhiên, cam đảm trước mọi khổ nhục. Thái độ đó làm nhiều người thán phục.

Một hôm quan án đ̣i cha ra công đường và nói: "Ông là đạo trưởng Gia tô?"

Cha đáp: "Phải, tôi là đạo trưởng".

Quan nói ngay: "Ông nghe ta đi, ai thấy ông bị bắt cũng động ḷng trắc ẩn. Không ai muốn ông phải án tử h́nh, ta đây cũng vậy. Bây giờ ông nghe ta, làm một tờ khai nói ḿnh là lang y chữa bệnh, có thế ta mới cứu ông được".

Cha Tùy trả lời: "Tôi không sợ chết, v́ chết cách nào tôi cũng không ngại. Ai cũng phải chết. Dù chết trên chăn êm nệm ấm, dầu bị cọp tha cá rỉa, dầu bị lột da hay xé xác làm trăm mảnh cũng đều là chết thôi; cho nên tôi không sợ chết".

V́ kính trọng cha đă 60 tuổi, quan không truyền đánh đ̣n, chỉ đưa cha về ngục.

Suốt ba tháng tù, cha được mọi người, từ quan tới lính, cùng các tù nhân khác qúy mến. Họ nói với nhau: "Một người hiền từ nhân đức như vậy, mà bị giam như một phạm nhân gian ác, thật là không phải. Chúng ḿnh chịu án phạt đă đành, chứ ông ấy nào có tội t́nh ǵ ?" Các quan nhiều lần cho người dụ dỗ cha khai ḿnh là y sĩ để khỏi chết, nhưng trước sau cha vẫn xác định ḿnh là linh mục.

Thời đó, luật nhà nước cấm xử tử những người từ 60 tuổi trở lên. Đàng khác, đây lại là thời kỳ dầu cuộc bách hại, nên chính các quan khi làm sớ báo tin về kinh đô, chỉ nghĩ tội nhân sẽ phải nộp tiền phạt thôi. Ai ngờ, vua Minh Mạng bất chấp luật lệ truyền thống nhân đạo của dân tộc. Ngày 10.10.1833, các quan tỉnh Nghệ An nhận được sắc chỉ của vua "Tên Tùy đă xưng là đạo trưởng và truyền dạy tà đạo cho dân, phải trảm quyết".

Một tín hữu nghe tin liền chạy đến nhà giam báo cho tử tội biết. Cha Tùy không chút lo sợ, chỉ hỏi lại cho chính xác, rồi vui vẻ nói: "Bấy lâu nay thật tôi không dám đợi trông ơn lớn lao như vậy". Ngài dùng bữa tối như thường lệ, rồi lặng lẽ một ḿnh, tránh mọi cuộc tiếp xúc để dọn ḿnh lănh triều thiên tử đạo.

Sáng hôm sau 11.10.1833, ngày Giáo hội thời đó kính Đức Maria là Mẹ Thiên Chúa, cha Tùy tiến ra pháp trường chợ Quán Bàu như đi dự hội, vẻ mặt vui hớn hở, đến nỗi dân đi xem và quân lính đều nói : "Xưa nay chưa thấy ai bị đem đi xử mà lại can đảm như thế".

Nơi giam giữ

Một giáo hữu trải chiếu ra, chứng nhân Đức Kitô quỳ xuống cầu nguyện, bên cạnh là người lính cầm thẻ bài bằng gỗ ghi bản án: "Can phạm từ lâu học điều dị đoan, xưng ḿnh là đạo trưởng, lẩn trốn trong dân để quyến rũ. Bắt được đă tra xét kỹ càng. Lệnh xử chém tức khắc để răn kẻ khác".

Một tín hữu, ông Bernado Thu, đến xin quan đừng xử vội, để cha cầu nguyện giây lát. Quan đồng ư và đưa mấy quan tiền cho theo tục lệ vua ban cho tử tội mua sắm ăn bữa sau cùng. Cha Tùy không nhận, tiếp tục cầu nguyện ít phút nũa.

Sau đó, ông Thu đến lạy cha bốn lạy và nói: "Giờ đây, cha sắp được về nơi vĩnh phúc đă bao lâu trông đợi. Phần con, con ở lại chốn khóc lóc này, xin cha nhớ đến con".

Vị linh mục cũng lạy bốn lạy bốn lần đáp lễ và khuyên: "Hỡi con, con hăy bền ḷng vững chí, rồi con cũng được phần thưởng muôn đời". Cảnh cha con từ biệt làm nhiều người xúc động đến rơi lệ.

Sau đó, cha nói với quân lính: "Tôi đă sẵn sàng".

Tiếng thanh la vừa dứt, một người lính vung gươm, đầu vị tử đạo rơi xuống, trong khi linh hồn vút cao về trời.

Các tín hữu xin thi thể cha, khâm niệm vào áo quan, rước về nhà xứ Trang Nứa và an táng ở đấy. Sau này người ta dời hài cốt cha về xứ Nam Khê, rồi xứ Yên Duyên, cuối cùng được đưa về nguyên quán ngài là Bằng Sở.

Cảnh bị đưa đi xử

Một nhân chứng trong hồ sơ phong Chân Phước đă thuật lại rằng: “Lúc ấy trời đang quang đăng, bỗng mây đen kéo đến, bầu trời u ám, mọi người lấy làm lạ nói với nhau: Ông này linh thiêng làm sao mà trời đất sầm lại”.

Khi bị giam trong ngục, cha thường cầu xin để quê nhà được biết tin.

Chúa đă nhận lời cha, nên ngày cha được phúc tử đạo, ở làng Bằng Sở hôm ấy nước các ao hồ nổi sóng như vũ băo, động đất dữ dội, trong khi các làng xung quanh yên ổn. Mọi người trong làng sợ hăi không biết điềm ǵ.

Cách ba hôm sau, một lái buôn ở Nghệ An ra kể chuyện: “Hồi này trong tỉnh Nghệ An cấm đạo dữ lắm, quan quân tầm nă các đạo trưởng. Cách đây mấy hôm có đạo trưởng Lê Tuỳ phải trảm quyết”.

Lúc ấy dân làng mới hay tin và khóc lóc thảm thiết.

Hiện nay ở Bằng Sở có một đền thánh kính thánh Phêrô Lê Tuỳ và được giáo dân thường xuyên đến kính viếng. Nhiều người đến cầu nguyện ở mộ ngài đă được ơn lạ. Ông Bernado Thu cũng làm chứng nhiều bệnh nhân được khỏi nhờ cầu nguyện với cha Lê Tùy.

Ngày 29/6/2006, Đức cha Giuse Ngô Quang Kiệt, Tổng giám mục Hà Nội, "v́ lợi ích thiêng liêng" đă quyết định "đền thánh Phê-rô Lê Tuỳ là trung tâm hành hương của giáo phận", và kêu mời các tín hữu "hăy gia tăng ḷng đạo đức sốt sắng tích cực thực thi công b́nh bác ái để xứng đáng lĩnh nhận ơn phúc dồi dào Chúa ban nhờ lời chuyển cầu của thánh Phêrô Lê Tuỳ".

Cảnh cha Lê Tuỳ bị trảm quyết

Một ngày hành hương tại đền thánh Lê Tuỳ

Lm Gioan Phạm Quang Long sưu tầm